Wolontariat

Cel: kształcenie młodych kadr kultury

Mówimy, że kształcimy młode kadry kultury – przede wszystkim dlatego, że w większości zgłaszają się do nas studenci i studentki lub absolwenci i absolwentki uczelni wyższych. Ale wiek ani wykształcenie nie mają tu znaczenia, bo z każdym, z kim podejmujemy współpracę, dzielimy się swoją wiedzą i doświadczeniem, pokazujemy narzędzia do pracy w kulturze i zapraszamy do przetestowania ich w działaniu. Więcej dajemy niż oczekujemy. Choć wolontariuszki i wolontariusze pomagają nam w realizacji projektów kulturalnych i edukacyjnych, to staramy się odwrócić tę kojarzoną z wolontariatem zależność, w myśl której wolontariuszki i wolontariusze jedynie pomagają; naszym głównym celem jest wspieranie ich w rozwoju. Nie szukamy rąk do pracy, tylko zapraszamy do siebie osoby z otwartą głową, które chcą zaangażować się w ciekawe działania, a przy tym nauczyć się czegoś, rozwinąć swoje kompetencje czy sprawdzić się w nowych sytuacjach. Tak rozumiemy wolontariat w kulturze.

Pogłębioną refleksję na ten temat zawarliśmy w raporcie pt. Wolontariat w kulturze. 

Przy okazji otwarcie mówimy, że korzyści są po obu stronach: wolontariusze i wolontariuszki oraz praktykanci i praktykantki uczą się i nabierają doświadczenia, co mogą następnie wykorzystać, starając się o pracę. Poza tym mają możliwość po prostu się rozwinąć – sprawdzić się w nowych sytuacjach, podjąć wyzwanie, a dzięki temu upewnić się w tym, co ich interesuje, a czym woleliby się nie zajmować. Z kolei my dowiadujemy się więcej o sobie jako instytucji, słuchamy opinii na temat naszych pomysłów czy weryfikujemy sposoby organizacji pracy. Obecność wolontariuszy i wolontariuszek nie pozwala nam pozostać w utartych schematach działania. Dzięki nim mamy możliwość na bieżąco rewidować cele instytucji i dostosowywać je do dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości. W końcu kultura żyje w obiegu.

Posłuchaj, co o swoich wrażeniach i doświadczeniach mówią sami wolontariusze i wolontariuszki.

Co robią wolontariusze(-ki) i praktykanci(-tki)?

Co roku najliczniejszą grupę wolontariuszek i wolontariuszy rekrutujemy do współpracy przy Małopolskich Dniach Dziedzictwa Kulturowego. Wolontariusze i wolontariuszki (w tym również osoby realizujące praktyki studenckie) obsługują punkty informacyjne przy obiektach udostępnianych do zwiedzania podczas tego wydarzenia. Opowiadają o idei Dni Dziedzictwa, zdradzają ciekawostki dotyczące zabytków, zachęcają do zwiedzania. Ponadto towarzyszą grupom na spacerach z przewodnikami i przewodniczkami, pomagają w warsztatach. Zdarza się, że dołączają do zespołu jeszcze przed finałem wydarzenia, współpracując merytorycznie przy planowaniu programu. Wolontariusze i wolontariuszki współtworzą Dni Dziedzictwa, a także wspierają MIK podczas innych wydarzeń, takich jak konferencje, spotkania autorskie, warsztaty czy spacery. Na bieżąco prowadzimy nabór w ramach projektów realizowanych przez MIK w danym roku. Wolontariusze i wolontariuszki uczestniczą w działaniach badawczych – diagnozują i ewaluują; biorą udział w redakcji i promocji czasopisma „Autoportret” – pomagają w wysyłce prenumeraty lub przy skanowaniu archiwalnych papierowych wydań, uczestniczą w działaniach programu „Bardzo Młoda Kultura”, współpracują w ramach projektu „Małopolska. Kultura wrażliwa”, wspierają prace promocyjne i wydawnicze MIK. Wolontariusze i wolontariuszki współpracują bezpośrednio z koordynatorami i koordynatorkami poszczególnych projektów, uczestniczą w spotkaniach zespołów merytorycznych.

Projekt wolontariacki

Pod koniec 2019 roku zainicjowaliśmy osobny projekt wolontariacki. Chcieliśmy stworzyć przestrzeń, w której wolontariuszki i wolontariusze mogliby od początku uczestniczyć w procesie kreowania i planowania jakiegoś działania, a zarazem mieliby większą swobodę w decydowaniu o kształcie projektu. Projekt przeszedł wszystkie fazy: od burzy mózgów, przez testowanie wstępnego pomysłu, weryfikację, zmianę planów, aż do realizacji właściwego przedsięwzięcia, którego efekty to szeroko zakrojone działania związane z upowszechnianiem wiedzy na temat twórczości i biografii krakowskiego rzeźbiarza Bronisława Chromego.

We wrześniu 2020 roku wolontariuszki zdecydowały się zrealizować warsztaty plastyczne dla dzieci inspirowane twórczością Chromego, połączone z oprowadzaniem po galerii. Dzieła młodych artystów i artystek można było oglądać przez miesiąc na wystawie w Autorskiej Galerii Bronisława Chromego. Pod koniec 2020 roku wolontariuszki wzięły udział w ogólnopolskiej konferencji konferencji „Rozpoznać przeszłość w teraźniejszości”, zorganizowanej przez Akademickie Koło Studentów Ochrony Dóbr Kultury UJ, podczas której opowiedziały o (nie)dostrzeżonym dziedzictwie Bronisława Chromego (posłuchaj wystąpienia). Ponadto na portalu Małopolska To Go została opublikowana propozycja trasy spacerowej prowadzącej po rzeźbach Chromego w centrum Krakowa. Zespół wolontariuszek zorganizował też oprowadzanie wokół Autorskiej Galerii Chromego dla osób związanych z Fundacją Bariera oraz spacer po centrum Krakowa dla młodzieży z Centrum Rozwoju Języka i Kultury Polskiej w Winnicy (Ukraina). W 2021 roku powstała również animacja o Chromym na podstawie napisanej przez wolontariuszki krótkiej bajki pt. Bronisław Chromy. Bajka tysiąca jeden kamieni. W 2022 roku wyprodukowaliśmy pocztówki z urodzinowym Smokiem Wawelskim z okazji obchodzonej pięćdziesiątej rocznicy odsłonięcia pomnika Smoka na Bulwarze Czerwieńskim. A motywem na pocztówkach w 2023 roku był Paw Chromego, którego można spotkać w Parku nad Sudołem.

Najbardziej rozbudowanym i trwałym efektem projektu jest wirtualna mapa śladem dzieł Chromego obecnych w przestrzeni Krakowa oraz na terenie województwa małopolskiego. 

Wrażliwy wolontariat

W 2021 roku zainicjowaliśmy ideę „wrażliwego wolontariatu”, by poprzez współpracę z wolontariusz(k)ami w ramach projektu „Małopolska. Kultura Wrażliwa”, upowszechniać wiedzę o dostępności i wzmacniać postawę otwartości na różnice. 

Małopolska To Go – portal 

Wolontariusze i wolontariuszki mają głowy pełne pomysłów i świeże spojrzenie, które urzeczywistniają między innymi pisząc teksty tras spacerowych na portal Małopolska To Go: https://malopolskatogo.pl/nadwislanski-odpoczynek/. 

Od 2021 roku portal Małopolska To Go jest dostępny w wersji ukraińskojęzycznej, dzięki zaangażowaniu studentów i studentek studiów polsko-ukraińskich na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ, którzy wolontariacko tłumaczą na język ukraiński treści z portalu. Na bieżąco publikowane są kolejne przetłumaczone trasy i artykuły. 

Wirtualne Muzea Małopolski 

Wolontariusze(-ki) i praktykanci(-tki) na bieżąco współpracują też z Regionalną Pracownią Digitalizacji MIK oraz przy portalu Wirtualne Muzea Małopolski. W efekcie tych działań na portalu zostało opublikowanych sporo tekstów alternatywnych do materiałów graficznych, a także powstała m.in. wizualizacja 3D obiektu „Astrolabium” i animowana wizualizacja 3D przedstawiająca zasadę działania maszyny parowej Watta.

To oczywiście tylko wybrane przykłady działań wolontariuszy i wolontariuszek oraz praktykantek i praktykantów. Część wykonywanych przez nich prac jest w pewnym sensie ukryta, włączona w cały proces powstawania projektów. 

Raport z badania na temat praktyk studenckich

W 2023 roku przeprowadziliśmy badanie, którego celem była diagnoza jakości praktyk studenckich realizowanych przez studentów i studentki uczelni wyższych w krakowskich instytucjach kultury oraz wypracowanie rekomendacji w obszarach wymagających zmian lub wskazanie tematów do pogłębionej dyskusji. Oddaliśmy głos wszystkim stronom zaangażowanym w proces praktyk, a wnioski z tych rozmów i analiz znajdziecie w raporcie „Praktyki studenckie w instytucjach kultury”.

Wizyty studyjne 

Studenci i studentki oraz uczniowie i uczennice krakowskich uczelni i szkół odwiedzają siedzibę MIK-u lub spotykają się na zajęciach, żeby porozmawiać z pracownikami oraz pracownicami MIK-u i zapoznać się ze sposobem funkcjonowania tego typu instytucji, realizowanymi projektami i publikacjami (książkami, broszurami, grami edukacyjnymi).

Na zgłoszenia lub pytania związane ze współpracą odpowiada Iza Bryzik –  koordynatorka wolontariatu, praktyk i staży w MIK-u: bryzik@mik.krakow.pl.