15 grudnia 2022 r. odbyła się przygotowana wspólnie z polskimi i ukraińskimi środowiskami kultury konferencja Solidarna kultura, poświęcona wymianie poglądów i doświadczeń związanych z nową, wielokulturową rzeczywistością. Pod hasłem „kultura żyje w obiegu albo nie istnieje”, w gronie organizatorów, animatorów, edukatorów, badaczy i uczestników kultury debatowaliśmy na temat tworzenia dobrych warunków współistnienia, współdziałania i wzajemnego poznawania się polskiej i ukraińskiej społeczności. W następstwie rosyjskiej agresji na Ukrainę zarówno społeczeństwo goszczące, jak i wojenni migranci stanęli przed nowymi wyzwaniami – po okresie działań związanych przede wszystkim z niesieniem pomocy humanitarnej pojawiła się potrzeba refleksji nad sposobami adaptacji nowych mieszkańców miasta i regionu, włączania migrantów w polskie konteksty społeczne i kulturowe, a także zapoznawania społeczeństwa polskiego z elementami kultury ukraińskiej i wypracowywania praktyk kulturowych, które pozwolą na otwieranie przestrzeni kultury dla wszystkich jej twórców i uczestników.
Konferencja prowadzona była w języku polskim i ukraińskim. Tłumaczenie zapewnione zostało zarówno w części plenarnej konferencji, jak i podczas prac w grupach tematycznych, dzięki czemu do dialogu mogły włączać się osoby o różnym kompetencjach językowych.
Wydarzeniem towarzyszącym konferencji był koncert Serhij Żadan i przyjaciele – muzyczne spotkanie z dwoma zespołami, w składzie których występuje znany ukraiński poeta i działacz społeczny Serhij Żadan. Na program koncertu złożyły się utwory z zespołów Żadan i Sobaky oraz Linia Mannerheima, z gościnnym udziałem wokalistki Sołomii Czubaj oraz wybitnego kontrabasisty jazzowego Marka Tokara.
Konferencja oraz wydarzenie towarzyszące zgromadziły 216 odbiorców; uczestnikami były zarówno polskie, jak i ukraińskie środowiska kultury i edukacji: animatorzy, nauczyciele, działacze społeczni, menedżerowie zainteresowani wypracowaniem rekomendacji dla sprawnego współdziałania w nowej, wielokulturowej społeczności miasta i regionu.
Program i formuła konferencji wypracowane zostały we współpracy z polskimi i ukraińskimi środowiskami kultury – do jej realizacji aktywnie włączyły się: Fundacja Zustricz, Fundacja Widowisk Masowych, Organizacja „Jedność”, Zakład Studiów Polsko-Ukraińskich UJ, Instytut Ukraiński w Kijowie. Współorganizatorem konferencji był Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka, a partnerem merytorycznym – Fundacja Aktywna Integracja. Patronat medialny nad wydarzeniem objął portal UAinKrakow.pl. W uroczystym otwarciu konferencji wziął udział Wiaczesław Wojnarowski, Konsul Generalny Ukrainy w Krakowie.
Wykład wprowadzający Czy my się znamy? Kultura i stosunki kulturalne w trosce o wspólne bezpieczeństwo – Volodymyr Sheiko, dyrektor generalny Instytutu Ukraińskiego [zobacz nagranie]
Panel dyskusyjny
Nowy krajobraz kulturowy – wyzwania, szanse, ryzyko
O otwieraniu przestrzeni kulturowej na nową rzeczywistość oraz tworzeniu warunków sprzyjających budowaniu wzajemnego zrozumienia i dobrej współpracy polskich i ukraińskich środowisk kultury dyskutować będą: prof. Janusz Mucha – AGH i Uniwersytet w Białymstoku, Agata Wąsowska-Pawlik – dyrektorka Międzynarodowego Centrum Kultury, Nadiia Moroz-Olshanska – prezeska Fundacji Widowisk Masowych, Dominika Kawalerowicz – dyrektorka Wrocławskiego Instytutu Kultury, Ivan Kysloshchuk – redaktor naczelny portalu UAinKrakow.pl). Moderacja: Joanna Orlik – dyrektorka Małopolskiego Instytutu Kultury w Krakowie. [zobacz nagranie]
Lunch
Praca w stolikowych grupach tematycznych – dyskusje moderowane przez polskich i ukraińskich ekspertów:
Dla wszystkich chętnych po konferencji odbędzie się oprowadzanie po wystawie czasowej pt. Osobiste. Kostiumy teatralne Kantora. Po wystawie oprowadzi jej kurator Bogdan Renczyński.
Organizowanie wydarzeń kulturalnych
Porozmawiamy o tym, czy koncert, festiwal, promocja literatury są wydarzeniami, które mogą być okazją do spotkania społeczności polskiej i ukraińskiej. Jeśli tak, to jak to zrobić? Czy o zainteresowaniu wydarzeniem ma decydować narodowość? A może chodzi jeszcze o coś innego.
Wsparcie psychologiczne dla osób, które nagle znalazły się w innym kraju. Pokonywanie strachu przed nową kulturą
Dyskusja o wychodzeniu z izolacji z pomocą kultury lokalnej i zaangażowaniu osób uchodźczych w pracę kulturową jako sposobie na adaptację i stabilizację w nowych warunkach. Będziemy szukać odpowiedzi na pytania: Jak komunikować się z osobami psychicznie straumatyzowanymi? Czy kultura pomaga złagodzić/przetrwać traumę? Jakie działania wielokulturowe pomagają w adaptacji i reintegracji?
Jednym głosem, w różnych językach. Wspólne informowanie o wydarzeniach dwu/wielokulturowej publiczności
Zapraszamy do rozmowy o skutecznej komunikacji, promocji i informacji do i w środowiskach dwu/wielokulturowych. Wspólnie zastanowimy się, w jaki sposób informować o wydarzeniach, żeby informacja dotarła do odpowiednich odbiorców/publiczności? W jakich językach przygotowywać informacje i z jakich kanałów komunikacji korzystać? Liczymy na burze mózgów oraz wymianę pomysłów i doświadczeń.
Polsko-ukraińskie klisze i stereotypy – czy mogą być przydatne w budowaniu pomostów kulturowych?
Celem tego stolika będzie znalezienie tropów przydatnych w budowaniu wzajemnej wiedzy o sobie – Polaków i Ukraińców – w oparciu o polsko-ukraińskie klisze i stereotypy. Co wiemy o sobie nawzajem, jakie mity rządzą naszymi relacjami. Jak z legend i fantazji można zbudować pomosty kulturowe, które wzmocnią nasze relacje i związki?
Adaptacja dzieci i młodzieży z Ukrainy w Polsce
Dyskusja o uwarunkowaniach edukacyjnych i specyficznej sytuacji, w jakiej znajdują się różne grupy dzieci i młodzieży: uczęszczających do polskich szkół, uczestniczących zdalnie w ukraińskiej nauce online i tych, które znalazły się poza systemem oświatowym. Porozmawiamy o tym, w jaki sposób instytucje kultury mogą pomagać w procesie ich adaptacji do nowych warunków i wspierać ich poczucie bezpieczeństwa.
Nagranie
Prelegenci
Tomasz Adamski
Absolwent socjologii na Uniwersytecie Jagiellońskim i Studiów Europejskich
na University of Exeter. Ekspert ds. dyplomacji publicznej i kulturalnej. Były dyplomata. W MIK kieruje zespołem ds. działalności szkoleniowej i badawczej. Zajmuje się projektami dotyczącymi dziedzictwa, współpracą międzynarodową, szkoleniami oraz doradztwem strategicznym dla instytucji kultury.
Liliia Andreieva
Psycholog, psychoterapeuta. Urodziła się we Lwowie. Od prawie 7 lat mieszka i pracuje w Krakowie, prowadzi prywatną praktykę. Pracuje jako koordynatorka w Ośrodku Pomocy Psychologicznej dla Migrantów Fundacji Zustricz. Magister psychologii, nostryfikowana w Polsce. Członek Polskiego Towarzystwa Terapii Gestalt, Członek Europejskiego Stowarzyszenia Terapii Gestalt.
Marta Chlanda
Kierowniczka zespołu promocji i marketingu w Małopolskim Instytucie Kultury w Krakowie. PR-owiec i specjalistka komunikacji społecznej z wykształcenia i z zamiłowania. Ukończyła etnologię i antropologię kultury na UJ oraz socjologię ze specjalizacją „media i komunikacja społeczna” na AGH. Z promocją i PR-em związana od ponad 18 lat. Pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywała w międzynarodowej korporacji, następnie w zespole promocji Muzeum Narodowego w Krakowie oraz trzecim sektorze, gdzie zajmowała się promocją i szkoleniami z zakresu komunikacji i budowania wizerunku. Po godzinach Radna Dzielnicy I Stare Miasto, gdzie przewodniczy Komisji Komunikacji Społecznej i Promocji oraz redaguje Biuletyn Dzielnicowy.
Halina Czuba
Lwowianka z urodzenia, ponad 20 lat mieszka w Krakowie, pracuje na Uniwersytecie Jagiellońskim. Prowadzi zajęcia z komunikacji, w tym z komunikacja międzykulturowej, wielokulturowości, polityki językowej. Współpracuje z organizacjami pomagającymi ukraińskim migrantom i uchodźcom w Polsce, m.in. uczy języka polskiego. Prywatnie amatorka wycieczek górskich i kuchni włoskiej.
Katarzyna Dzigańska
Absolwentka filmoznawstwa na UJ. W MIK-u od 2006 roku. Zajmuje się edukacją kulturową.
Koordynatorka projektów edukacyjnych realizowanych w ubiegłych latach przez MIK: „Aqueduct”,
„Synapsy – program rozwoju edukacji kulturowej w Małopolsce”, „InHerit” – poświęcony zagadnieniu
interpretacji dziedzictwa. W latach 2016–2021 odpowiedzialna za koordynację ogólnopolskiego
programu „Bardzo Młoda Kultura – Małopolska”. Obecnie nadzoruje i koordynuje pracę w dwóch
międzynarodowych projektach: „Youth Learning Through Arts” oraz „Sztuka życia – wzmacniamy
poprzez edukację kulturową”. YLTA to skierowany do dzieci i młodzieży projekt mający na celu
wypracowanie nowych metod edukacji przez sztukę oraz ich zastosowanie w różnych współczesnych
kontekstach społecznych i artystycznych. „Sztuka życia…” to projekt, w którym zastanawialiśmy się
m.in. nad tym jak wojna i pandemia wpływa na młodych ludzi w Niemczech, Polsce i Ukrainie i jakie
miejsce ma edukacja kulturowa w kontekście aktualnych kryzysów.
Dominika Kawalerowicz
Absolwentka Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego i studiów podyplomowych dla menedżerów kultury „Akademia Liderów Kultury” realizowanych przez Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie przy udziale prof. Hausnera. Od czasów studenckich związana z wrocławskimi organizacjami pozarządowymi. Od 2012 roku pracowała w biurze Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 jako kierowniczka działu programowego, a od 2018 do 2021 roku jako Dyrektorka Programowa Strefy Kultury Wrocław. Od lutego 2022 prowadzi najmłodszą instytucję kultury pn. Wrocławski Instytut Kultury – instytucję nowego typu, w której wspiera się inicjatywy mieszkańców miasta oraz praktyków kultury, wspólnie rozwija kompetencje, tworzy sieci współpracy i organizuje wydarzenia, będące rezultatem twórczych eksperymentów.
Piotr Knaś
Absolwent etnologii i europeistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz studiów podyplomowych z zakresu ekonomii społecznej na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. Pracownik Małopolskiego Instytutu Kultury w Krakowie, gdzie prowadzi badania i analizy sektora kultury. Członek Stowarzyszenia Animatorów Kultury Forum Kraków oraz Partnerstwa na rzecz Edukacji Kulturowej w Małopolsce działających na rzecz edukacji kulturowej i animacji kultury. Prowadzi warsztaty i szkolenia związane z tematem zarządzania w obszarze kultury, diagnoz i badań lokalnych, partycypacji społecznej, rozwoju kompetencji kulturowych.
Olena Koltunovych
Działaczka społeczna, inicjatorka projektów edukacyjnych i kulturalnych w Ukrainie, założycielka fundacji „Jedność” (Polska), wydawca, psycholog, autorka programów edukacyjnych dla młodzieży i dorosłych.
Ivan Kysloshchuk
redaktor naczelny portalu „UAinKrakow.pl” oraz koordynator grupy komunikacyjnej Koalicji „Otwarty Kraków”. Jako dziennikarz współpracował m.in. z wydaniami „Nasze Słowo”, „KulturaEnter”, „Medialab.Online”. W latach 2019–2020 koordynator literackiej linii programowej festiwalu “Ukraina w centrum Lublina”.
Absolwent kierunku „Produkcja Medialna” na Uniwersytecie Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, gdzie otrzymał możliwość podjęcia bezpłatnych studiów jako zwycięzca międzynarodowego konkursu „Talenty na UMCS”
Uczestnik wielu programów edukacyjnych, między innymi: „Inkubator inicjatyw migranckich i mniejszościowych”, „Program Przywództwa Społecznego”, „EU Study Days in Ukraine”.
Olha Menko
Prezes Zarządu Fundacji Instytut Polska-Ukraina, założycielka UAinKrakow.pl, Ambasadorka Wielokulturowości miasta Krakowa. Ukrainka, mieszkająca w Polsce.
Dziennikarka, działaczka społeczna. Koordynatorka projektów w „Szlachetnej Paczce”.
Nadiia Moroz-Olshanska
Ukrainka, Prezeska Fundacji Widowisk Masowych, wykładowca UJ, działaczka społeczna, manager kultury, reżyser, absolwentka studiów podyplomowych dyplomacja kulturowa na UJ. Magister Krakowskiej Akademii im. A. F. Modrzewskiego i Akademii Ignatianum w Krakowie ze specjalności dialog międzykulturowy kierunku kulturoznawstwo. Absolwentka Krymskiego Uniwersytetu Kultury, Sztuki i Turystyki z kierunku reżyser widowisk masowych i świąt. Ma także wykształcenie pedagogiczne. Założycielka młodzieżowego teatru-studia „I po wsiomu!” (Połtawa, Ukraina). Uczestniczka i moderatorka spotkań i warsztatów Platformy Współpracy na rzecz Integracji (Warszawa, Polska). Założycielka i dyrektorka Międzynarodowego Festiwalu Teatru Ukraińskiego „Wschód-Zachód”.
Reżyserka grupy polsko-ukraińskiej teatralnej „RAZEM” studentów Akademii Ignatianum w Krakowie. Moderatorka panelu „Wspólnie zaangażowani” w ramach konferencji TASKFORCOME w Krakowie. Koordynatorka projektów: Pokazy Filmów Ukraińskich w Krakowie, Spotkanie z literaturą ukraińską „CzytaMY” w Krakowie, Opowiedz swoją historię migracji poprzez sztukę, Art-Piknik w Krakowie oraz wiele innych. W 2019 i 2020 roku nominowana do nagrody Ambasador Wielokulturowości Miasta Krakowa. Współzałożycielka UkrArtHub’u w Krakowie – ośrodka kultury i sztuki ukraińskiej.
Janusz Mucha
Janusz Mucha urodził się w roku 1949. Interesuje się teorią socjologiczną i antropologiczną, a także rozwojem nauk społecznych w Europie Środkowo-Wschodniej. W ostatnich dekadach zajmuje się zagadnieniami etniczności, mniejszości kulturowych i migracji (głównie migracje uczonych), społecznościami migranckimi (zwłaszcza w Krakowie). Pracował w Polsce w Uniwersytecie Jagiellońskim, Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, Uniwersytecie SWPS w Warszawie, Akademii Górniczo-Hutniczej, Uniwersytecie w Białymstoku, a także w Austrii i USA.
Joanna Orlik
animatorka, miłośniczka rozwiązań systemowych i spontanicznych decyzji. Dyrektorka Małopolskiego Instytutu Kultury w Krakowie ‒ regionalnej instytucji kultury zajmującej się rozwojem sektora kultury w województwie małopolskim. Stworzyła i przez pięć lat prowadziła interdyscyplinarny kwartalnik „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni”. W 2007 roku obroniła pracę doktorską na Wydziale Polonistyki UJ. Autorka i koordynatorka Laboratorium Edukacji Kulturalnej dla Warszawskiego Programu Edukacji Kulturalnej. Uczestniczy w programach związanych z edukacją kadr kultury, prowadzi warsztaty, rozwija projekty. Prywatnie przekonana, że dużo da się zrobić.
Olena Postolnyk
Inicjatorka i menedżerka projektów edukacyjnych i kulturalnych w Ukrainie, założycielka przedszkola i szkoły na Ukrainie, założycielka fundacji „Jedność” (Polska), psycholog.
Volodymyr Sheiko
Wołodymyr Szejko kieruje Instytutem Ukraińskim z siedzibą w Kijowie. To organizacja działająca w sektorze dyplomacji kulturalnej. Celem Instytutu jest budowanie relacji między Ukrainą a krajami partnerskimi oraz popularyzacja kultury ukraińskiej na forum międzynarodowym. W latach 2007 – 2018, pracował dla ukraińskiego oddziału British Council jako dyrektor zarządzający programami kulturalnymi oraz jako menedżer do spraw marketingu i komunikacji; przez piętnaście lat sprawował funkcję menedżera programów kulturalnych na terenie południowo-wschodniej Europy i Azji Środkowej.
Produkował, kuratorował, organizował lub współtworzył ponad dwieście projektów i wydarzeń artystyczno-kulturalnych na terenie piętnastu krajów europejskich. Wśród nich były wystawy, rezydencje artystyczne, festiwale i projekcje filmowe, panele dyskusyjne, koncerty, projekty artystyczne, warsztaty, konferencje, przedstawienia teatralne, kampanie marketingowe.
Jest absolwentem stosunków międzynarodowych Kijowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Tarasa Szewczenki. Posiada także dyplom brytyjskiego Instytutu Marketingu (Chartered Institute of Marketing), czołowej organizacji branżowej o zasięgu międzynarodowym. Ukończył Centrum Dyplomacji Publicznej Uniwersytetu Południowej Kalifornii oraz Szkołę Biznesu Akademii Kijowsko-Mohylańskiej. Stypendysta Uniwersytetu Waszyngtońskiego i Departamentu Stanu USA w zakresie Mediów i Dezinformacji (Hubert H. Humphrey Fellowship).
Agata Wąsowska-Pawlik
Absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim (1996). Stypendystka Katolickiego Uniwersytetu w Leuven (1997), Departamentu Stanu USA (2004) i Tokyo University for Foreign Studies (2017). Ukończyła Studium Podyplomowe Akademia Psychologii Przywództwa Grupy Firm Doradczych Values i Szkoły Biznesu Politechniki Warszawskiej 2015–2016. Z Międzynarodowym Centrum Kultury związana od roku 1996, od 2 stycznia 2018 jest dyrektorem tej instytucji. W latach 2004–2006 współprowadziła międzynarodowy projekt szkoleniowy ECHOCAST (European Cultural Heritage Organisations Customer Aware Staff Training) finansowany z programu UE Leonardo, który stał się częścią pilotażowej „Akademii Zarządzania Muzeum” w 2011 roku. Pełniła funkcję narodowego koordynatora Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego w roku 2018. Członkini Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Międzynarodowej Rady Muzeów ICOM, Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Kraków (od 2021). Zasiada w radach muzealnych Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie (2013–2024), Muzeum Fotografii w Krakowie (2020–2024) oraz Muzeum Krakowa (od 2020). W obszarze jej zainteresowań badawczych znajdują się: przestrzeń kulturowa Europy Środkowej, międzynarodowa współpraca kulturalna, polska polityka kulturalna na poziomie krajowym i samorządowym, zarządzanie instytucjami kultury, w tym muzeami, organizacja wystaw i towarzyszących wydarzeń naukowych, promocyjnych i edukacyjnych.
Tomasz Włodarski
Zastępca dyrektorki Małopolskiego Instytutu Kultury w Krakowie (MIK); pracował dla jednostki samorządu terytorialnego w hrabstwie Cambridgeshire (UK), gdzie zaangażowany był w działania dotyczące równości i różnorodności. W Polsce współorganizował i prowadził organizację pozarządową oferującą pomoc prawną w interesie publicznym, kwestiach społeczeństwa obywatelskiego i środowiska naturalnego. W MIK-u wspiera planowanie strategiczne, współpracę międzynarodową, edukację kulturową i projekty dostępnościowe. Ceni sobie zdrowy rozsądek i racjonalizm.
Rejestracja
Udział bezpłatny – rejestracja online pod poniższym linkiem:
Koncert Serhij Żadan i przyjaciele to muzyczne spotkanie z dwoma zespołami, w składzie których występuje znany ukraiński poeta i działacz społeczny Serhij Żadan. Program koncertu składa się z hitów zespołów Żadan i Sobaky oraz Linia Mannerheima. Różne w brzmieniu, lecz podobne w narracjach piosenki z tekstami Serhija Żadana pozwolą jeszcze raz z innych perspektyw spojrzeć na ukraińską kulturę.
Podczas koncertu będzie prowadzona zbiórka datków na pomoc Ukrainie.