5 marca 2014 r. w Krakowie odbędzie się Konferencja Regionalna „Fundusze Europejskie w Małopolsce 2014 – 2020 – szanse i możliwości!”.
Spotkanie będzie okazją do zaprezentowania partnerom samorządu województwa trzeciej wersji Wstępnego projektu Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020, przyjętej przez Zarząd Województwa Małopolskiego 6 lutego 2014 r. Podczas konferencji zostanie także przedstawione podsumowanie regionalnych konsultacji społecznych drugiej wersji Programu. (źródło: Fundusze Europejskie w Małopolsce)
Nowy Małopolski Regionalny Program Operacyjny będzie ważnym źródłem finansowania działań w obszarze kultury. Zapraszamy do zapoznania się z zapisami dotyczącymi osi priorytetowej 6 pn. Dziedzictwo Regionalne. Jest to wybór z dokumentu będącego w trzecią w kolejności wersją roboczą tego dokumentu, obecnie konsultowaną na poziomie krajowym. Wcześniej odbyły się konsultacje regionalne. Zapis uwag można znaleźć w tym dokumencie. Pełny dokument MRPO 2014-2012 można przeczytać tutaj.
OŚ PRIORYTETOWA 6. DZIEDZICTWO REGIONALNE
Interwencja programu w części celu tematycznego 6, dotycząca ochrony, rozwoju, udostępniania i promocji dziedzictwa kulturowego i naturalnego wpisuje się w wyzwania zdefiniowane w Strategii Europa 2020, w części dotyczącej Rozwoju zrównoważonego – wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej. Zakres przewidzianych w programie działań jest zgodny z projektem przewodnim Polityka przemysłowa w erze globalizacji (w części dotyczącej zwiększania konkurencyjności europejskiej turystyki) oraz projektem Europa efektywnie korzystająca z zasobów (w części dotyczącej racjonalnego korzystania przez społeczeństwo ze wszystkich swoich zasobów). Odpowiednie stymulowanie rozwoju turystyki kulturowej czy aktywnej, będącej elementem turystyki zrównoważonej (opartej na właściwej ochronie środowiska naturalnego, dziedzictwa kulturowego i krajobrazu), nie tylko będzie zapobiegać degradacji cennych zasobów kulturowych i przyrodniczych, ale również przyczyni się do zwiększenia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Zaplanowane w programie działania zabezpieczające najważniejsze obiekty dziedzictwa kulturowego w regionie oraz przedsięwzięcia racjonalnie wykorzystujące zasoby cenne przyrodniczo dla rozwoju przemysłów czasu wolnego, przyniosą korzystne efekty środowiskowe i ekonomiczne, wpływając na zrównoważony rozwój regionu, oparty o walory przestrzenne i walory dziedzictwa, twórczo wykorzystywane poprzez aktywności kulturalne i proekologiczne. Dodatkowo na terenach zdegradowanych (m.in. poprzemysłowych) planuje się realizację działań zmierzających do przywrócenia tym obszarom utraconych funkcji lub nadania nowych, które przyczynią się do ich ożywienia społeczno-gospodarczego. Ponadto interwencja programu wpisuje się w wyzwania zdefiniowane w Strategii Europa 2020, w części dotyczącej Rozwoju inteligentnego – rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji, gdyż dla rozwoju innowacyjnej gospodarki kluczowe znaczenie mają działania wzmacniające kompetencje kulturowe i kreatywne mieszkańców regionu. Podstawą działań podejmowanych w tym obszarze w ramach 6. osi priorytetowej jest założenie, że uczestnictwo w kulturze (m.in. dzięki stymulowaniu kreatywnego myślenia, wyobraźni i autoekspresji) jest skuteczną metodą rozwijania kompetencji społecznych i obywatelskich oraz inicjatywności i przedsiębiorczości, a więc kompetencji kluczowych dla gospodarki opartej na wiedzy i innowacji. W ślad za opinią Komitetu Regionów dotyczącą Sektora Kulturalnego i Kreatywnego na rzecz wzrostu gospodarczego i miejsc pracy, warto podkreślać wysoką zdolność sektora kultury i sektora kreatywnego do generowania wzrostu i zatrudnienia, ich wkładu w rozwijanie innowacji oraz efektu mnożnikowego w innych branżach i obszarach polityki.
Priorytet inwestycyjny 6.3. Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego
W ramach priorytetu inwestycyjnego realizowane będą przedsięwzięcia z zakresu ochrony, rozwoju, udostępnienia i promocji zasobów dziedzictwa kulturowego (materialnego i niematerialnego), w szczególności poprzez:
- realizację prac konserwatorskich, restauratorskich i prac zabezpieczających przed zniszczeniem oraz robót budowlanych (i robót górniczych w zabytkowych kopalniach), prowadzonych przy zabytkach ruchomych i zabytkach nieruchomych (wraz z ich otoczeniem), wpisanych do rejestru lub ewidencji zabytków. Podejmowanie działań zmierzających do ochrony krajobrazu kulturowego, w tym realizowanych na terenie parków kulturowych czy zabytkowych ogrodów. Dostosowywanie obiektów zabytkowych do nowych funkcji gospodarczych i społecznych (m.in. turystycznych, kulturalnych), z jednoczesnym wprowadzeniem działalności pozwalającej na utrzymanie obiektu (tam gdzie to jest zasadne i możliwe);
- udostępnianie i promocja materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego regionu oraz oferty turystycznej opartej na zasobach tego dziedzictwa, w szczególności poprzez realizację projektów kulturalnych, artystycznych i interdyscyplinarnych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym oraz poprzez rozwój szlaków kulturowych.
Priorytet inwestycyjny 6.4. Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program „Natura 2000” i zieloną infrastrukturę
W ramach priorytetu inwestycyjnego realizowane będą działania z zakresu ochrony, udostępnienia i promocji dziedzictwa przyrodniczego, w szczególności poprzez:
- przedsięwzięcia zmierzające do zachowania oraz ochrony różnorodności biologicznej m.in. dzięki czynnej ochronie ekosystemów, siedlisk i gatunków, promocji przyrodniczej, edukacji ekologicznej, prowadzone na terenach cennych przyrodniczo, w szczególności w parkach krajobrazowych, rezerwatach przyrody, na obszarach chronionego krajobrazu.
- opracowywanie dokumentów planistycznych dla form ochrony przyrody, inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza gmin.
- projekty z zakresu tworzenia centrów ochrony różnorodności biologicznej na obszarach miejskich i pozamiejskich np. ogrody botaniczne, parki miejskie.
- przedsięwzięcia wykorzystujące zasoby przyrodnicze dla zwiększenia atrakcyjności turystycznej tych obszarów, w szczególności działania służące właściwemu ukierunkowaniu ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo, m.in. rozwój i promocja szlaków turystycznych i rekreacyjnych, rozwój infrastruktury turystycznej służącej przede wszystkim ochronie przyrody i promocji obszarów cennych przyrodniczo.
Priorytet inwestycyjny 6.5. Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i propagowanie działań służących zmniejszeniu hałasu.
W ramach priorytetu inwestycyjnego realizowane będą działania wpływające na poprawę stanu środowiska miejskiego, poprzez przedsięwzięcia włączające odizolowane tereny zdegradowane, do funkcjonującej tkanki miejskiej. Działania te prowadzić będą do stworzenia nowej jakość przestrzeni publicznej, np. poprzez tworzenie na obszarach poprzemysłowych (i w ich bezpośrednim sąsiedztwie) czy na obszarach powojskowych warunków infrastrukturalnych do rozwoju przestrzeni społecznej. Podejmowane będą przedsięwzięcia z zakresu rekultywacji terenów zdegradowanych z przeznaczeniem na cele przyrodnicze z możliwością aktywnego korzystania z tych terenów przez mieszkańców np. rekreacyjnego. Interwencja programu powinna eliminować powody izolacji zdegradowanych, poprzemysłowych, zanieczyszczonych terenów od pozostałych części miasta oraz włączać je w funkcjonującą przestrzeń publiczną.
Priorytet inwestycyjny 8.2 Wspieranie wzrostu gospodarczego sprzyjającego zatrudnieniu poprzez rozwój potencjału endogenicznego jako elementu strategii terytorialnej dla określonych obszarów, w tym poprzez przekształcanie upadających regionów przemysłowych i zwiększenie dostępu do określonych zasobów naturalnych i kulturalnych oraz ich rozwój
W ramach priorytetu inwestycyjnego realizowane będą działania związane z wykorzystaniem i rozwojem endogenicznych potencjałów, wynikających w szczególności ze specyficznych uwarunkowań i zasobów przyrodniczych lub przestrzennych regionu, w tym m.in.:
- działania inwestycyjne, mające na celu wykorzystanie i rozwój specyficznych walorów uzdrowisk, m.in. inwestycje w ogólnodostępne obiekty i infrastrukturę uzdrowiskową, odnowa przestrzeni publicznej w miejscowościach uzdrowiskowych.
- rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w oparciu o lokalne zasoby przyrodnicze.
Powyższy wypis z dokumentu wskazuje na regionalne priorytety interwencyjne w obszarze Dziedzictwo regionalne. Warto jednak przejrzeć również inne osie wsparcia, tam również znajdują się priorytety mogące zainteresować podmioty sektora kultury (szczególnie w zakresie digitalizacji, rewitalizacji społecznej, edukacji przez całe życie).
W ramach konsultacji pojawiło się kilkanaście uwag dotyczących wsparcia dla sektora kultury w zakresie rozwoju infrastruktury kultury. Te uwagi zostały odrzucone z adnotacją: Kierując się zasadą koncentracji środków unijnych, w ramach regionalnego programu operacyjnego na lata 2014-2020, nie przewiduje się budowy, rozbudowy, modernizacji obiektów infrastruktury kultury (wspierane będą jedynie obiekty zabytkowe). W ramach MRPO 2014-2020, działania skoncentrowane będą na interwencjach, których głównym celem będzie zachowanie dziedzictwa kulturowego i włączenie go w obieg gospodarczy, społeczny i kulturowy poprzez twórcze wykorzystanie jego zasobów. Uwaga ta wskazuje na mocną chęć zastopowania rozbudowy infrastruktury.
Jednocześnie w punkcie 6.3. wskazuje się, że wspierane będą projekty o charakterze udostępniania i promocji materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W grę mogą wchodzić bardzo różne działania. Ciekawym tropem mogą być uwagi dyrektora Muzeum Etnograficznego w Krakowie, Antoniego Bartosza:
- przebudowa wystaw stałych, organizacja wystaw czasowych według nowoczesnych kryteriów i standardów wystawienniczych eksplorujących i siłę dziedzictwa kulturowego regionu;
- organizacja projektów systemowych o charakterze interdyscyplinarnym, opartych także o zasoby dziedzictwa niematerialnego, z zasadą współudziału w nich społeczności lokalnych;
- wprowadzanie do obiegu gospodarczego produktów inspirowanych dziedzictwem kulturowym regionu, atrakcyjnie wzorniczo i estetycznie, o mocnych walorach edukacyjnych, stanowiących wyraz nowoczesnego podejścia do dziedzictwa poprzez bezpośrednie wpisanie go w obszar codzienności współczesnego odbiorcy.
Nie spotkały się one z odmową. Zatem nie tylko projekty „twarde” dotyczące substancji i strony materialnej dziedzictwa mogą liczyć na dofinansowanie. Choć z drugiej strony „sektor kultury” ma tu konkurencję w „sektorze turystyki”, czyli działań związanych rozwojem turystyki w oparciu o zasoby dziedzictwa, przyrody i krajobrazu. Mniej poetycko oznacza to zainteresowanie wielu podmiotów (samorządów lokalnych, organizacji turystycznych, przedsiębiorstw) rozwojem miejscowości turystycznych, uzdrowisk, infrastruktury sportowo-rekreacyjnej, otoczenia zbiorników wodnych, czy też budowania „zintegrowanych produktów turystyki kulturowej i aktywnej” – czymkolwiek by one nie były.