Standardy Ochrony Małoletnich

Rozdział I: Wyjaśnienie podstawowych pojęć

Dziecko = Małoletni – to każda osoba do ukończenia 18. roku życia.

Opiekun dziecka/małoletniego – to rodzic/rodzice posiadający pełnię praw rodzicielskich lub opiekun prawny mający prawo do reprezentacji dziecka.

Zgoda opiekuna – oznacza zgodę osoby uprawnionej do reprezentacji dziecka, w szczególności jego przedstawiciela ustawowego (rodzica, opiekuna prawnego) lub innej osoby uprawnionej do reprezentacji na podstawie przepisów szczególnych lub orzeczenia sądu. W przypadku rodziców oznacza zgodę jednego z nich. W przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka sprawę rozstrzyga sąd.

Pracownik Małopolskiego Instytutu Kultury w Krakowie/Pracownik MIK – osoba zatrudniona przez MIK jako Pracodawcę na podstawie umowy o pracę.

Współpracownik Małopolskiego Instytutu Kultury w Krakowie/Współpracownik MIK – osoba fizyczna zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej, osoba fizyczna prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą, która osobiście wykonuje przedmiot umowy, a także osoba współpracująca z MIK jako wolontariusz, praktykant i stażysta w oparciu o zawarte między Stronami umowy cywilnoprawne.

Firma współpracująca z MIK – podmiot posiadający osobowość prawną współpracujący z MIK na podstawie umowy cywilnoprawnej, w tym osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą, która zatrudnia do wykonania przedmiotu umowy osoby trzecie.

Zespół ds. Standardów Ochrony Małoletnich MIK/Zespół SOM MIK – to zespół, którego obowiązki wynikają z art. 22c. ust. 1 pkt 3), 4), 5) i 7) ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochrony małoletnich (tj. Dz.U. z 2024 r. poz. 560 z późn. zm.), zwanej dalej: “Ustawą PZPNTS”. Zespół składa się z minimum trzech osób z Małopolskiego Instytutu Kultury w Krakowie (dalej: MIK), Koordynatora wdrażania Standardów Ochrony Małoletnich MIK i dwóch innych pracowników MIK; w pracach Zespołu SOM MIK może również brać udział osoba zarządzająca MIK, jak też eksperci zewnętrzni. Zespół SOM MIK powołuje Dyrektor MIK.

Koordynator wdrażania Standardów Ochrony Małoletnich MIK/Koordynator SOM MIK – wdraża Standardy Ochrony Małoletnich w MIK i jest pierwszym punktem kontaktu dla Pracowników MIK i Współpracowników MIK/Firm współpracujących z MIK, to osoba, której obowiązki definiują art. 22c.1. 3), 4), 5), 7) Ustawy PZPNTS.

Krzywdzenie – to każde zamierzone lub niezamierzone działanie lub zaniechanie działania, przez osobę, organizację, instytucję lub społeczeństwo, którego rezultat narusza prawa i swobody małoletnich lub zakłóca ich rozwój. Jest pojęciem szerszym od przestępstwa. Może mieć formę przemocy fizycznej, psychicznej, seksualnej oraz zaniedbania. Często występuje jako złożenie tych form (podstawowe informacje o rozpoznawaniu krzywdzenia przedstawione zostały w załączniku nr 1 do Standardów Ochrony Małoletnich w Małopolskim Instytucie Kultury w Krakowie).

Przestępstwo na szkodę małoletniego – to pojęcie niezwykle szerokie, przestępstwo może być popełnione przez osobę dorosłą lub rówieśnika (inną osobę małoletnią). Najczęściej w kontekście przestępczości na szkodę małoletnich wyróżnia się przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, przeciwko rodzinie i opiece, przeciwko czci i nietykalności cielesnej oraz przestępstwa przeciwko wolności.

Weryfikacja – oznacza weryfikację zgodnie z art. 21 ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym, dalej: “RPS”, oraz ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w Krajowym Rejestrze Karnym, dalej: “KRK”, w zakresie przestępstw określonych w rozdziale XIX (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) i XXV Kodeksu karnego (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności), w art. 189a (handel ludźmi) i art. 207 (znęcanie się) Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2023 r. poz. 172 oraz z 2022 r. poz. 2600) lub odpowiadających tym przestępstwom czynów zabronionych określonych w przepisach prawa obcego, i złożenie oświadczenia o państwie lub państwach, w których osoba zamieszkiwała w ciągu ostatnich 20 lat, innych niż Rzeczpospolita Polska i państwo obywatelstwa, oraz o obowiązku przedłożenia pracodawcy informacji z rejestrów karnych tych państw uzyskiwanej do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi.

W przypadku osoby posiadającej obywatelstwo innego państwa niż Rzeczpospolita Polska, obowiązek weryfikacji oznacza także przedstawienie przez nią informacji z rejestru karnego państwa obywatelstwa uzyskiwanej do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi. 

Zasady weryfikacji:

• Pracownika MIK – pracodawca przeprowadza Weryfikację Pracownika MIK i pokrywa koszty z tym związane (nowo zatrudniany Pracownik MIK przedstawia pracodawcy zaświadczenie z KRK i pokrywa koszty z tym związane); 

• Współpracownika MIK – w przypadku wolontariusza, praktykanta i stażysty pracodawca przeprowadza ich Weryfikację i pokrywa koszty z tym związane, a w przypadku osoby fizycznej zatrudnionej na podstawie umowy cywilnoprawnej i osoby fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą, która osobiście wykonuje przedmiot umowy, przedstawia ona MIK jako pracodawcy zaświadczenie z KRK i pokrywa koszty z tym związane;
• Firmy współpracującej z MIK – obowiązek Weryfikacji osób bezpośrednio realizujących przedmiot umowy spoczywa na Firmie współpracującej z MIK, która realizuje go we własnym zakresie i na własny koszt.

Rozdział II: Cele Standardów Ochrony Małoletnich MIK

1. Standardy Ochrony Małoletnich MIK prezentują ramowe zasady, standardy i wytyczne, które mają na celu:
   1. uwrażliwienie wszystkich Pracowników MIK i Współpracowników MIK/Firm współpracujących z MIK na wagę podejmowania działań zmierzających do ochrony małoletnich przed krzywdzeniem;
   2. wskazanie zakresu odpowiedzialności poszczególnych osób za bezpieczeństwo małoletnich;
   3. określenie jasnych kryteriów i sposobu postępowania w procesie sprawdzania i weryfikacji Pracowników MIK i Współpracowników MIK/Firm współpracujących z MIK, zgodnie z obowiązującymi przepisami i wymogami Ustawy PZPNTS; 
   4. określenie zrozumiałych dla wszystkich Pracowników MIK i Współpracowników MIK sposobów podejmowania adekwatnej interwencji w wypadku podejrzenia krzywdzenia małoletnich i/lub bezpośredniego zagrożenia ich zdrowia i życia;
   5. określenie działań edukacyjnych, profilaktycznych i interwencyjnych mających na celu zapewnienie małoletnim bezpieczeństwa;
   6. rozwijanie w MIK kultury pracy opartej na prawach dziecka i ciągłym uczeniu się.

2. Znajomość i praktyczne stosowanie SOM MIK jest obowiązkiem Pracowników MIK. Wszyscy zobowiązujemy się do przestrzegania zasad w nich zawartych.  
3. Współpracownikom MIK działającym na podstawie umów cywilnoprawnych z MIK w obszarach statutowych MIK związanych w szczególności z edukacją małoletnich i realizacją zainteresowań małoletnich zostaną udostępnione SOM MIK i zobowiązani zostaną oni do przestrzegania zasad w nich zawartych.

Rozdział III: Zasady bezpiecznej rekrutacji Pracowników MIK i podejmowania współpracy ze Współpracownikami MIK/Firmami współpracującymi z MIK w zakresie działań z małoletnimi.

Rozdział określa obowiązki MIK jako pracodawcy = podmiotu organizującego działania z małoletnimi, w zakresie Weryfikacji Pracowników MIK, a także Współpracowników MIK i Firm współpracujących z MIK przy wykonywaniu pracy z małoletnimi. 

1. MIK dokłada wszelkich starań, by zatrudniać Pracowników MIK i realizować działania ze Współpracownikami MIK i Firmami współpracującymi z MIK, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje i kompetencje i podzielają wartości chronione niniejszymi Standardami Ochrony Małoletnich MIK, a w szczególności prawo małoletniego do ochrony przed krzywdzeniem.
2. Weryfikacja Pracowników MIK, Współpracowników MIK i Firm współpracujących z MIK odbywa się na zasadach określonych w SOM MIK, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa w tym zakresie i w oparciu o przeprowadzoną ocenę ryzyka naruszenia dobra małoletniego, określoną w punktach 3 do 6 poniżej.
3. Reguły SOM MIK do stosowania przez Pracowników MIK:
   1. W SOM MIK przyjęto dwa kryteria, według których oceniamy poziom ryzyka (ich opis i korelacje przedstawia tabela Ocena ryzyka naruszenia dobra małoletniego w pkt. 6 poniżej): 
      • rzeczywiste działania osoby (bez względu na rodzaj umowy), które bezpośrednio dotyczą obszarów pracy MIK z małoletnimi, takich jak edukacja małoletnich czy realizacja zainteresowań małoletnich. Ustawa PZPNTS w art. 22b definiuje poniższe obszary pracy z małoletnimi: wychowanie małoletnich, edukacja, wypoczynek, leczenie, świadczenie porad psychologicznych dla małoletnich, rozwój duchowy, uprawianie sportu, realizacja zainteresowań małoletnich, opieka nad małoletnimi;
      • praca z małoletnim(-i) “sam na sam” (1:1).
   2. W SOM MIK przyjęto cztery możliwe wyniki oceny ryzyka:
      1. poziom 2: Weryfikacja jest konieczna w sytuacji bezpośredniej realizacji działań polegających na edukacji małoletnich lub realizacji zainteresowań małoletnich.
      2. poziom 1: Działanie nie dotyczy edukacji małoletnich lub realizacji zainteresowań małoletnich. Ale Weryfikacja jest konieczna, jeśli jest pewność, że osoba będzie przebywać sam nas sam (1:1) z małoletnim(-i). 
      3. poziom 1/0: Działanie nie dotyczy edukacji małoletnich lub realizacji zainteresowań małoletnich. Ale Weryfikacja może być konieczna, jeśli zachodzi prawdopodobieństwo, że osoba będzie przebywać sam nas sam (1:1) z małoletnim(-i). W sytuacji, gdy jest to uzasadnione merytorycznie i organizacyjnie, można wprowadzić środki zaradcze, które zmniejszą ryzyko do poziomu 0:
         • kierowanie wydarzenia do wszystkich chętnych, z zastrzeżeniem, że małoletni muszą pozostawać pod opieką rodziców,
         • realizacja działań przy udziale dodatkowej osoby poddanej Weryfikacji.
      4. Poziom 0: brak konieczności Weryfikacji, ponieważ sytuacja nie dotyczy bezpośredniej realizacji działań polegających na edukacji małoletnich lub realizacji zainteresowań małoletnich oraz nie ma prawdopodobieństwa przebywania sam nas sam (1:1) z małoletnim(-i).

4. W pliku na dysku Google Rejestr umów i zamówień w zakładce danego zadania Pracownik MIK zaznacza w kolumnie “Poziom ryzyka SOM MIK” odpowiednią opcję (poziom: 2 lub 1 lub 1/0 lub 0).
5. Ryzyko na poziomie 1 można regulować poprzez zastosowanie środków zaradczych, odpowiednie zapisy w umowach ze Współpracownikami MIK/Firmami współpracującymi z MIK lub poprzez zapisy w regulaminach wydarzeń w MIK – szczegóły należy uzgodnić z Koordynatorem SOM MIK.
6. Tabela Ocena ryzyka naruszenia dobra małoletniego wraz z określeniem sposobu postępowania w Rejestrze Umów i Zamówień (por. kulumna “Wyjaśnienie dla poziomów ryzyka”) – skrócona instrukcja dla Pracowników MIK:

7. Zasady postępowania w przypadku rekrutacji pracownika na stanowisko związane z podejmowaniem działań związanych z edukacją małoletnich i rozwojem małoletnich w MIK:
   1. Rekrutacja pracownika na podstawie umowy o pracę w MIK na stanowisko pracy związane z podejmowaniem działań z zakresu edukacji małoletnich i realizacji zainteresowań małoletnich obejmuje poniższe działania zgodne z przyjętymi w SOM MIK zasadami:
      1. W ogłoszeniu o pracy MIK jako pracodawca informuje osobę aplikującą w szczególności o:
         • obowiązujących u pracodawcy Standardach Ochrony Małoletnich MIK (podawany jest link do dokumentu lub informacja na jakiej stronie WWW jest on dostępny),
         • obowiązku weryfikacji przez Pracodawcę nowo zatrudnianej osoby w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym,
         • obowiązku przedstawienia przez nowo zatrudnianą osobę informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdziale XIX (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) i XXV Kodeksu karnego (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności), w art. 189a (handel ludźmi) i art. 207 (znęcanie się) Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2023 r. poz. 172 oraz z 2022 r. poz. 2600) lub odpowiadających tym przestępstwom czynów zabronionych określonych w przepisach prawa obcego,
         • obowiązku złożenia oświadczenia o państwie lub państwach, w których zamieszkiwała (dłużej niż 90 dni) w ciągu ostatnich 20 lat, innych niż Rzeczpospolita Polska i państwo obywatelstwa, oraz o obowiązku przedłożenia pracodawcy informacji z rejestrów karnych tych państw uzyskiwanej do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi,
         • w przypadku osoby posiadającej obywatelstwo innego państwa niż Rzeczpospolita Polska, obowiązku przedstawienia przez nowo zatrudnioną osobę informacji z rejestru karnego państwa obywatelstwa uzyskiwanej do celów działalności zawodowej związanej z kontaktami z dziećmi.
      2. Na końcowym etapie rekrutacji, przed podpisaniem umowy o pracę, nowo zatrudniana osoba podlega Weryfikacji zgodnie z zasadami przyjętymi w SOM MIK.
      3. Nowo zatrudniony Pracownik MIK zapoznaje się z zapisami Standardów Ochrony Małoletnich MIK oraz z obowiązującymi u MIK jako pracodawcy wewnętrznymi regulacjami wynikającymi z aktualnych przepisów prawa. Zapoznanie się z wymienionymi powyżej zasadami potwierdza podpis pracownika pod oświadczeniem wpinanym do akt osobowych Pracownika MIK wraz z umową o pracę stanowiącą podstawę zatrudnienia.

2. Podejmowanie współpracy ze Współpracownikiem MIK – na podstawie umowy cywilnoprawnej:
   1. Przed podpisaniem umowy MIK:
      • Udostępnia Współpracownikowi MIK obowiązujące SOM MIK, z którymi ww. osoba ma się zapoznać;
      • Pozyskuje od Współpracownika MIK (nie dotyczy wolontariuszy, praktykantów i stażystów, których Weryfikuje MIK na zasadach określonych w SOM MIK), aktualne zaświadczenie o niekaralności (kopia lub oryginał): informacja z Krajowego Rejestru Karnego dotyczy zakresu przestępstw określonych w rozdziale XIX (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) i XXV Kodeksu karnego (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności), w art. 189a (handel ludźmi) i art. 207 (znęcanie się) Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2023 r. poz. 172 oraz z 2022 r. poz. 2600), lub odpowiadających tym przestępstwom czynów zabronionych określonych w przepisach prawa obcego; i o ile dotyczy oświadczenie, o którym mowa w art. 21. ust. 4 Ustawy PZPNTS.
      • Odbiera od Współpracownika MIK Oświadczenia o państwie lub państwach, w których Pracownik MIK/Współpracownik MIK zamieszkiwał/nie zamieszkiwał w ciągu ostatnich 20 lat, innych niż Rzeczpospolita Polska i państwo obywatelstwa, zgodnie z wzorem zamieszczonym w załączniku nr 2 do SOM MIK; i o ile dotyczy oświadczenie zgodnie z wzorem zamieszczonym w załączniku nr 3 do SOM MIK – Oświadczenie o niekaralności.
      • Weryfikuje Współpracownika MIK w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym, na podstawie informacji przekazanych przez ww. osobę w udostępnionym przez MIK formularzu.
   2. MIK zamieszcza w umowie zapis potwierdzający zapoznanie się, akceptację i stosowanie przyjętych przez MIK Standardów Ochrony Małoletnich MIK przez osobę będącą stroną umowy podczas wykonywania przedmiotu umowy.

3. Podejmowanie współpracy z Firmą współpracującą z MIK – na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej przez strony: w umowie dodaje się klauzulę o zapoznaniu się i stosowaniu Standardów Ochrony Małoletnich obowiązujących w Firmie współpracującej z MIK zgodnych z aktualnymi przepisami prawa przez osoby/pracowników realizujących przedmiot umowy. Ponadto w umowie dodaje się klauzulę, w której Firma współpracująca z MIK poświadcza, iż zaangażowane osoby zostały zweryfikowane zgodnie z wymogami ustawy PZPNTS.
4. Uczestnicy zajęć edukacyjnych, szkoleń i warsztatów organizowanych przez MIK, dotyczących metodyki pracy z małoletnimi, deklarują w formularzu rezerwacyjnym/zgłoszeniowym MIK, że nie są wpisani do Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym i nie jest prowadzone wobec nich żadne postępowanie karne w zakresie przestępstw określonych w rozdziale XIX (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) i XXV Kodeksu karnego (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności), w art. 189a (handel ludźmi) i art. 207 (znęcanie się) Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2023 r. poz. 172 oraz z 2022 r. poz. 2600), lub odpowiadających tym przestępstwom czynów zabronionych określonych w przepisach prawa obcego oraz że korzystają z pełni praw publicznych. Brak wpisu do ww. Rejestru oraz zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych powyżej stanowi warunek konieczny do wypełniania obowiązków zawodowych polegających na pracy z małoletnimi. Wymóg ten jest uzasadniony w kontekście racjonalności wydatkowania środków publicznych.

Rozdział IV: Zasady bezpiecznych relacji między Pracownikami MIK i Współpracownikami MIK/Firmami współpracującymi z MIK a małoletnim(-i)

Rozdział informuje o niedozwolonych i zalecanych relacjach i działaniach w pracy z małoletnimi. 

1. Działania dla dobra dziecka i w jego najlepszym interesie. Zawsze:
   • Działaj z cierpliwością, okazując szacunek małoletnim, którym zwłaszcza po traumatycznych doświadczeniach mogą towarzyszyć różne emocje (lęk, złość, obojętność).
   • Słuchaj uważnie dzieci i udzielaj im odpowiedzi adekwatnych do ich wieku i sytuacji. 
   • Zapewnij dzieci, że jeśli coś je niepokoi, to mogą o tym powiedzieć Tobie lub innej zaufanej osobie.
   • Doceniaj angażowanie się dzieci w podejmowane działania, wspieraj je. Traktuj równo. Unikaj faworyzowania dzieci.
   • Podejmując decyzje dotyczące dziecka, poinformuj je o tym i staraj się brać pod uwagę jego oczekiwania.
   • Uwzględniaj różne potrzeby dzieci, także dzieci ze szczególnymi potrzebami. Przed zajęciami lub wizytą staraj się o dowiedzieć, jakie potrzeby mogą mieć osoby, które biorą udział w zajęciach.
   • Zadbaj, by być w zasięgu wzroku lub słuchu innych pracowników i współpracowników, kiedy prowadzisz aktywności z małoletnimi. W wyjątkowych i uzasadnionych sytuacjach, kiedy musisz zostać z dzieckiem sam na sam, powiadom o tym pozostałych pracowników i współpracowników.
   • Szanuj prawo małoletniego do prywatności. Jeśli konieczne jest odstąpienie od tej zasady, aby chronić małoletniego, wyjaśnij mu to.
   • Unikaj zbędnego ryzyka. Pracując z dziećmi, upewnij się, że sprzęt i wyposażenie są używane w odpowiedni sposób, a otoczenie jest bezpieczne. 
   • W instrukcji przeciwpożarowej, zawierającej procedurę ewakuacji, uwzględnij sytuację osób, w tym dzieci, ze szczególnymi potrzebami.
2. Niedopuszczalne są następujące zachowania Pracowników MIK i Współpracowników MIK/Firm współpracujących z MIK wobec małoletnich: 
   • wszelkie zachowania, które zawstydzają, upokarzają, deprecjonują lub poniżają dzieci, lub mają znamiona innych form przemocy psychicznej, fizycznej lub wykorzystywania seksualnego;
   • krzyk, szantaż słowny i emocjonalny; 
   • stosowanie kar cielesnych, w tym szarpanie czy bicie;
   • niestosowny kontakt fizyczny z małoletnim, naruszający godność dziecka; dopuszczalny kontakt fizyczny powinien być w naturalny sposób związany z zabawą, pomocą dziecku w czynnościach higienicznych, koniecznością zapewnienia dziecku bezpieczeństwa, potrzebą uspokojenia dziecka; 
   • podawanie małoletniemu alkoholu, leków, wszelkich środków psychoaktywnych; 
   • akceptowanie bądź uczestniczenie w nielegalnych czynnościach, w które zaangażowany jest małoletni; 
   • nawiązywanie relacji o charakterze seksualnym z małoletnim; zachowywanie się w sposób seksualnie prowokacyjny;
   • goszczenie małoletniego we własnym domu;
   • utrzymywanie kontaktów prywatnych z małoletnim, poza czasem i świadczonym zakresem pracy; (nie dotyczy dzieci własnych lub dzieci osób, z którymi łączą pracowników/współpracowników relacje pokrewieństwa lub towarzyskie);
   • towarzyszenie małoletniemu w podróży bez zgody i pod nieobecność opiekuna małoletniego;
   • spanie w tym samym pokoju co dziecko podczas obozów, wyjazdów; (nie dotyczy przypadków zapewnienia koniecznej opieki – sytuacja ta ma być zgłoszona kierownikowi wyjazdu i Koordynatorowi SOM MIK);
   • pozostawanie z małoletnim sam na sam poza zajęciami i momentami wynikającymi ze scenariusza: z małoletnim sam na sam może pozostawać tylko Pracownik MIK i Współpracownik MIK/Firm współpracujących z MIK zweryfikowany w RPS i KRK.

3. Wszelkie podejrzenia dotyczące nieodpowiednich zachowań Pracowników MIK i Współpracowników MIK/Firm współpracujących z MIK wobec małoletnich są bezzwłocznie wyjaśniane. Brak zastosowania się Pracowników MIK do powyższych postanowień może być podstawą postępowania dyscyplinarnego.
4. Rodzice i opiekunowie mogą zadawać pytania i zgłaszać wątpliwości na adres: som@mik.krakow.pl lub pod numerem telefonu +48 533 310 438.

Rozdział V: Schemat interwencji i plan wsparcia dziecka pokrzywdzonego

Obowiązkiem Pracowników MIK będzie podjęcie zgłoszenia i przekazanie go dalej do Koordynatora SOM MIK, który podejmie działanie. Jednak już na tym pierwszym etapie, należy przestrzegać zasad komunikacji i postępowania z małoletnim, który ujawnił, że jest krzywdzony.

1. W przypadku każdego ujawnienia krzywdzenia małoletniego należy pamiętać, że dziecko, wobec którego stosowana jest przemoc fizyczna, psychiczna czy które może być wykorzystywane seksualnie, nie musi sobie zdawać sprawy, że to, czego doświadcza, jest złe. Może także winić samo siebie. Dlatego, jeśli zacznie mówić o takich sytuacjach, należy:
   • spokojnie wysłuchać, co mówi;
   • zapewnić je, że dobrze robi, opowiadając nam o tym;
   • powiedzieć, że nic w tej sytuacji nie jest jego winą;
   • zapewnić, że traktujemy poważnie wszystko, co mówi;
   • nie działać w celu konfrontacji z podejrzanym o krzywdzenie;
   • wyjaśnić, co zrobimy z tą wiedzą, np.: rozmowa z Koordynatorem SOM MIK;
   • w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia: zapewnić bezpieczeństwo przez odizolowanie od osoby krzywdzącej; poinformować Policję i/lub pogotowie ratunkowe;
   • poinformować Koordynatora SOM MIK w celu uruchomienia kolejnych etapów działania.
2. Zawsze, gdy zagrożone jest zdrowie i życie małoletniego, konieczne jest wezwanie Policji/służb ratowniczych i zapewnienie bezpieczeństwa małoletniemu (izolujemy go od potencjalnego krzywdziciela). Dopiero po interwencji wypełnia się formularz zgłoszenia. Są to sytuacje takie, jak np.:
   • uzasadnione podejrzenie, że rodzic/opiekun małoletniego, który odbiera dziecko z zajęć, znajduje się pod wpływem alkoholu (szczególnie, gdy nie ma możliwości zapewnienia bezpieczeństwu małoletniemu i odebrania małoletniego przez innego rodzica/opiekuna prawnego);
   • gdy dziecko ujawni (świadomie i/lub nosi symptomy krzywdzenia), że jest ofiarą przestępstwa: przeciwko wolności seksualnej i/lub przemocy fizycznej i/lub przemocy psychicznej w naszej placówce lub w domu.

3. W sytuacji, gdy zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa: przeciwko wolności seksualnej i/lub przemocy fizycznej i/lub przemocy psychicznej, należy wypełnić formularz zgłoszenia, a Dyrektor MIK, po decyzji Zespołu SOM MIK, składa zawiadomienie do Policji lub właściwej prokuratury o możliwości popełnienia przestępstwa.
4. Jeśli zaobserwowano sytuację, w której rodzic lub opiekun krzyczy, szarpie, uderzy małoletniego (ale nie ma to znamion znęcania się fizycznego, które jest w Polsce zakazane prawnie):
   • informujemy Koordynatora SOM MIK,
   • członek Zespołu SOM MIK przeprowadza rozmowę z rodzicem/opiekunem, najlepiej w obecności osoby zgłaszającej sytuację, podkreślając pozytywne aspekty wychowania i edukacji bez przemocy,
   • w przypadku odrzucenia rozmowy lub w przypadku powtórnego zaobserwowania takiej sytuacji – Koordynator SOM MIK, po decyzji Zespołu SOM MIK, składa do właściwego sądu rodzinnego wniosek o wgląd w sytuację rodziny.
5. W sytuacji zaobserwowania symptomów zaniedbania (zobacz załącznik nr 1) należy wypełnić formularz zgłoszenia, a członek Zespołu SOM MIK przeprowadza rozmowę z rodzicem/opiekunem, upewnia się, czy instytucja może pomóc w kontakcie z właściwymi organizacjami pomocowymi. Jeśli symptomy się powtarzają, Zespół SOM MIK może podjąć następujące decyzje:
   • w celu potwierdzenia niepokojących zachowań małoletniego lub uzupełnienia informacji o sytuacji rodziny Dyrektor MIK, o ile posiada wystarczające informacje, występuje do placówki szkolnej, do której uczęszcza małoletni, o interwencję pedagogiczno-psychologiczną,
   • Dyrektor MIK lub osoba uprawniona składa do właściwego sądu rodzinnego wniosek o wgląd w sytuację rodziny.
6. W sytuacji, gdy małoletni uczestniczy w zajęciach w grupie zorganizowanej (np. wizyta grupy szkolnej) i ujawnia krzywdzenie, należy:
   • zapewnić bezpieczeństwo małoletniemu (odizolować od źródła zagrożenia),
   • poinformować opiekuna prawnego grupy, który uruchamia procedury, np. wewnątrzszkolne, w sytuacji, gdy osobą krzywdzącą jest opiekun grupy, należy skontaktować się z placówką szkolną i postępować zgodnie z ich rekomendacjami.
7. W sytuacji, gdy krzywdzącym jest Pracownik MIK/Współpracownik MIK/Firma współpracująca z MIK:
   • osoba ta zostaje odsunięta od kontaktu z małoletnimi (nie tylko małoletnim krzywdzonym), do czasu wyjaśnienia sprawy,
   • w przypadku, gdy krzywdzenie to ma charakter przestępstwa, sprawę prowadzą uprawnione podmioty,
   • w przypadku krzywdzenia o innym charakterze, szczególnie, gdy krzywdzenie dotyczy naruszenia dobra dziecka, dyskryminacji, poniżenia, bicia (uderzenie, krzyk), stanowią one podstawę odpowiednio do postępowania dyscyplinarnego i rozwiązania z tą osobą umowy o pracę lub rozwiązania umowy o współpracy.
8. W przypadku, gdy małoletni zostanie skrzywdzony przez innego małoletniego przebywającego w organizacji (np. na zajęciach grupowych), należy:
   • jeśli jest to grupa zorganizowana, poinformować opiekuna grupy, współpracować w celu wyjaśnienia sytuacji,
   • nie konfrontować małoletniego pokrzywdzonego i krzywdzącego, 
   • porozmawiać ze stronami sporu,
   • porozmawiać z innymi osobami mającymi wiedzę o zdarzeniu,
   • w zależności od ustaleń i formy krzywdzenia, informowane są odpowiednie służby (w przypadku przestępstw) lub placówki szkolne zaangażowanych stron (wniosek o interwencję pedagogiczno-psychologiczną).
9. Plan wsparcia małoletniego pokrzywdzonego – MIK nie zatrudnia specjalistów, którzy mogliby samodzielnie przygotować plan wsparcia małoletniego pokrzywdzonego. Dlatego w sytuacji, w której doszło do krzywdzenia, należy podjąć współpracę z następującymi podmiotami:
   • szkoła i pracujący w niej personel mogą mieć więcej informacji o sytuacji małoletniego, jego rodziny, dlatego warto, w sytuacjach, w których nie ma zagrożenia zdrowia i życia małoletniego, podjąć współpracę ze specjalistami ze szkoły, którzy są do tego odpowiednio przygotowani,
   • powiatowy ośrodek interwencji kryzysowej – o ile podejmuje działania w tym zakresie,
   • ośrodek pomocy społecznej,
   • inne właściwe podmioty w najbliższym sąsiedztwie MIK.

Rozdział VI: Zasady bezpiecznego korzystania z Internetu

Ta część opisuje, w jaki sposób zabezpieczamy w MIK korzystanie z sieci internetowej. 

1. Osoby niebędące Pracownikami MIK, ale przebywające w siedzibie MIK, mogą korzystać z sieci “MIK public” zabezpieczonej hasłem. Ruch w tej sieci podlega filtrowaniu poprzez urządzenie zabezpieczające połączenie internetowe klasy Fortigate. Blokują one dostęp do stron www oraz aplikacji mobilnych, które zawierają treści dla dorosłych.
2. Podczas zajęć prowadzonych w MIK Pracownik MIK lub Współpracownik MIK/Firm współpracujących z MIK wraz z uczestnikami podejmują decyzję o sposobie korzystania z telefonów komórkowych.

Rozdział VII: Ochrona wizerunku małoletnich

1. Publikowanie wizerunku małoletniego wymaga pisemnej zgody opiekuna małoletniego. Jeśli wizerunek małoletniego stanowi jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, impreza publiczna, zgoda opiekunów małoletniego nie jest wymagana (art. 81 ust 2 pkt. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz.U. 2022 poz. 509 t.j.).

2. Miejscem publikacji zdjęć i/lub filmów są:
   • strony internetowe MIK,
   • strony MIK na portalu Facebook i/lub Instagram,
   • kanał YouTube administrowany przez MIK.
3. Zdjęcia lub nagrania zawierające wizerunki małoletnich mogą być udostępniane w serwisach internetowych i mediach społecznościowych podmiotów współpracujących z MIK zgodnie z zasadami ww. serwisów. 

4. W opisach towarzyszących zdjęciom nie ujawniamy informacji o małoletnim.

5. W przypadku zlecenia wykonania zdjęć lub nagrań osobie zewnętrznej (wynajętemu fotografowi lub kamerzyście) w celu zapewnienia bezpieczeństwa małoletnim zobowiązujemy się do: 
   • zobowiązania osoby/firmy rejestrującej wydarzenie do przestrzegania SOM MIK; 
   • niedopuszczenia do sytuacji, w której osoba/firma rejestrująca będzie przebywała z małoletnimi bez nadzoru zweryfikowanego Pracownika MIK.

Rozdział VIII: Zasady prowadzenia dokumentacji oraz przeglądu i aktualizacji SOM MIK

1. Każde zgłoszenie poprzez formularz zgłoszeń online, trafia do rejestru incydentów. Prowadzi go Koordynator SOM MIK. Dzięki temu można kontrolować częstotliwość czy uporczywość niektórych form krzywdzenia, jak np. zaniedbanie.
   
2. Rejestr ma także charakter dowodowy, do którego wgląd mają odpowiednie organy, na mocy prawa.
   
3. Skrócona wersja SOM MIK (załącznik nr 7) publikowana jest na stronie internetowej MIK w osobnej zakładce.

4. SOM MIK podlega rewizji raz na dwa lata. Proces ten jest inicjowany przez Koordynatora SOM MIK. Pod uwagę należy wziąć zgłoszenia dokonywane przez Pracowników MIK w tym okresie czasu.

5. Pracownicy MIK potwierdzają zapoznanie się SOM MIK podpisem (Oświadczenie wg załącznika nr 8).

6. Aktualizacja SOM MIK zostanie wprowadzona zarządzeniem Dyrektora MIK, a Pracownicy MIK muszą zostać poinformowani o najważniejszych zmianach. Nie jest wymagane zbieranie oświadczeń o ponownym zapoznaniu się z SOM MIK.

Rozdział IX: Zasady przygotowania Pracowników MIK i Współpracowników MIK/Firm współpracujących z MIK do stosowania Standardów Ochrony Małoletnich oraz sposób dokumentowania tej czynności

1. Każdy z Pracowników MIK zapoznaje się z SOM MIK.

2. Współpracownicy MIK potwierdzają stosowanie Standardów Ochrony Małoletnich podpisem pod odpowiednią umową, zawierającą stosowną klauzulę.

3. Firmy współpracujące z MIK, świadczące usługi polegające na prowadzeniu działań z dziećmi w zakresie edukacji małoletnich i rozwijania zainteresowań małoletnich, zapoznają ze Standardami Ochrony Małoletnich swoich pracowników, przed prowadzeniem działań. Zobowiązanie do weryfikacji pracowników i odpowiedzialność za dokumentowanie tego procesu spoczywa na Firmie współpracującej z MIK jako podmiocie zatrudniającym pracowników, co potwierdzane jest podpisem pod umową, zawierającą stosowną klauzulę.

Rozdział X: Powołanie zespołu SOM i zasady jego działania

1. Niniejszym Zarządzeniem powołuję Zespół SOM MIK, złożony z co najmniej trzech osób: 
   1. na Koordynatora SOM MIK powołuję Tomasza Włodarskiego – odpowiedzialnego za aktualizację SOM, przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia oraz przygotowanie Pracowników MIK do stosowania SOM MIK, 
   2. na Pracowników MIK wyznaczonych do prac w Zespole SOM MIK powołuję Maję Dobkowską oraz Izabelę Bryzik,
   3. w pracach Zespołu SOM MIK może brać udział osoba zarządzająca MIK, jak też eksperci zewnętrzni.

2. Zespół SOM MIK podejmuje decyzję o kierunku interwencji, w sytuacji, gdy nie jest to sytuacja zagrożenia zdrowia i życia. 
3. Decyzje o składaniu zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianiu sądu rodzinnego oraz inne decyzje dotyczące kierunku interwencji podejmuje Zespół SOM MIK, zawiadomienie musi zostać podpisane przez Dyrektora MIK. Decyzja zapada większością głosów Zespołu SOM MIK.