Instytucje kultury Województwa Małopolskiego intensywnie rozwijają stan swojego posiadania, remontują obiekty, unowocześniają wyposażenie, jak również budują nowe przestrzenie kultury. Dzieje się tak przede wszystkim za sprawą środków europejskich rozdysponowywanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Rok 2007 (start obecnie realizowanego 7-letniego budżetu UE) był początkiem tego boomu inwestycyjnego. Przegląd inwestycji uzmysławia rozmach zmian, które zachodzą w tych instytucjach kultury:
Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie realizuje projekt „Budowa Małopolskiego Ogrodu Sztuki w Krakowie (MRPO)”, który jest już na etapie końcowym. Będzie to zupełnie nowe miejsce z własnym programem kulturalnym rozwijającym działalność tej instytucji. Ponadto został zrealizowany projekt „Renowacja i modernizacja zabytkowego budynku Teatru im. J. Słowackiego (MRPO)”.
Opera Krakowska w Krakowie zrealizowała dwa duże projekty: „Przebudowa i modernizacja Opery Krakowskiej w Krakowie (MRPO)” oraz „Technologia teatru muzycznego w budynku Opery Krakowskiej (MRPO)”. Dzięki nim opera posiada zupełnie nowy, bardzo duży obiekt z nowoczesnym wyposażeniem.
- Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie znajdzie swoje nowe miejsce w Centrum Muzyki (które powstanie we współpracy z Akademią Muzyczną w Krakowie). Obecnie Zarząd Województwa Małopolskiego podjął decyzję o realizacji tej inwestycji we współpracy z miastem Kraków, obecnie trwają poszukiwania odpowiedniego miejsca budowy tej instytucji w Krakowie.
Nowa instytucja kultury Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach rozpoczęła już działania związane z powstaniem swojej siedziby (projekt „Budowa Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach” PO IiŚ). Będzie to zupełnie nowe miejsce o charakterze dużego centrum sztuki oraz instytucji edukacji artystycznej. Instytucja ta ma status narodowej instytucji kultury (jej współorganizatorem będzie Województwo Małopolskie).
Małopolskie Centrum Kultury „SOKÓŁ” w Nowym Sączu zrealizowało projekt „Budowa Małopolskiej Galerii Sztuki NA BURSZTYNOWYM SZLAKU w Nowym Sączu (MRPO)”. Galeria jest już obecnie otwarta. Niejako kontynuuje ona działania Biura Wystaw Artystycznych w Nowym Sączy, instytucji zlikwidowanej, której zespół merytoryczny dołączył do Centrum Kultury „Sokół”.
Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora „Cricoteka” w Krakowie realizuje projekt „Budowa Muzeum Tadeusza Kantora oraz siedziby Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora – CRICOTEKA (MRPO)” Niedawno rozpoczęły się prace budowlane. Będzie to nowa siedziba tej instytucji, obecnie mieści się ona w kilku rozproszonych lokalizacjach.
Centrum Sztuki Mościce (niedawno zmieniło nazwę) zrealizowało projekt „Modernizacja siedziby Mościckiego Centrum Kultury w Tarnowie Mościcach (MRPO)”, dzięki któremu centrum unowocześniło swoje wyposażenie oraz odrestaurowało bryłę budynku. W zrewitalizowanym budynku powstały sale ekspozycyjne, wielofunkcyjna sala widowiskowa oraz sale warsztatowe.
Muzeum Armii Krajowej im. Gen. Emila Fieldorfa „Nila” w Krakowie zrealizowało projekt „Rewaloryzacja i adaptacja budynku przy ul. Wita Stwosza 12 w Krakowie dla potrzeb Muzeum Armii Krajowej (MRPO)” Dzięki niemu muzeum odrestaurowało zabytkowy budynek związany zabudową forteczną Krakowa oraz znacznie powiększyło swoją siedzibę.
Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie zrealizowało przedsięwzięcie „Budowa Lotniczego Parku Kulturowego w Krakowie, w tym Gmachu Głównego Muzeum Lotnictwa Polskiego (MRPO)” W ramach muzeum powstał nowy obiekt o bardzo nowoczesnej architekturze, w którym zrealizowano nową ekspozycję stałą. Nowa siedziba jest częścią szerszego projektu rewitalizacji obszaru byłego lotniska wojskowego Rakowice.
Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu zrealizowało projekt „Budowa Miasteczka Galicyjskiego w Nowym Sączu – realizacja II etapu (MRPO)” Dzięki temu przedsięwzięciu w pobliżu Sądeckiego Parku Etnograficznego powstał nowy oddział muzeum będący rekonstrukcją idealnego „miasteczka galicyjskiego”. Muzeum to rozbudowuje również sam park etnograficzny, przykładem może być powstanie Sektora Kolonistów Niemieckich (Józefińskich), jak również realizowane są prace remontowe i rewitalizacyjne w innych oddziałach muzeum.
Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach w ramach projektu „Przebudowa Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach (MRPO)” buduje nowe muzeum w murach budynku – domu rodzinnego Karola Wojtyły. Ekspozycja powiększy się z dawnych 200 m kw. do 1000 m kw. na czterech kondygnacjach, m.in. dzięki powiększeniu i zaadaptowaniu piwnic oraz poddasza.
- Muzeum – Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej jest w trakcie realizacji projektu „Rozwój Orawskiego Parku Etnograficznego w Zubrzycy Górnej (MRPO)” Dzięki niemu skansen powiększy się o szereg obiektów zrekonstruowanych bądź przeniesionych na teren skansenu. Więcej o tej inwestycji można dowiedzieć się ze specjalnej strony poświęconej temu projektowi.
- Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec zrealizowało projekt „Rozwój Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie (MRPO)” w ramach którego powstał nowy amfiteatr – scena dla różnorodnych wydarzeń realizowanych przez tę instytucję.
- Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem zrealizowało projekt „Modernizacja Muzeum Tatrzańskiego oraz tworzenie Galerii Sztuki XX w. w Willi „Oksza” (MRPO)”. Dzięki niemu powstały dwa nowe obiekty ekspozycyjne z zabytkowych budynkach (w Willi Okrza oraz w Chałupie Gąsieniców-Sobczaków).
- Muzeum – Dwory Karwacjanów i Gładyszów zrealizowało przedsięwzięcie „Rewaloryzacja i remont Renesansowego Dworu Obronnego w Szymbarku. (MRPO)” Dzięki niemu dwór pozostający od kilkudziesięciu lat w stanie ruiny (zabezpieczano go tylko przed dalszą degradacją) stał się nowym miejscem dla organizacji działań kulturalnych.
- Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie przeprowadziła projekt „Adaptacja poddasza budynku Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie (MRPO)”, dzięki któremu zyskała dodatkowe piętro na działalność (mieści się tam sala konferencyjna i nowe czytelnie).
- Krakowski Teatr Scena STU zrealizował projekt „Modernizacja Krakowskiego Teatru Scena STU „W kierunku nowoczesności (MRPO)” Dzięki niemu zakupiono nowoczesne wyposażenie teatru oraz rozbudowano siedzibę (adaptacja poddasza na rekwizytorium).
- Muzeum Okręgowe w Tarnowie wykonało przedsięwzięcie „Rewaloryzacja i modernizacja siedziby Muzeum Okręgowego w Tarnowie (MRPO)” dzięki któremu m.in. odremontowano ratusz miasta Tarnowa.
- Teatr im. St. I. Witkiewicza w Zakopanem zrealizował projekt „Rewitalizacja w Zakopanem – przebudowa Teatru im. St. I. Witkiewicza (PO IŚ)” Dzięki niemu teatr zostanie całkowicie zmodernizowany (instalacje sceniczne, widownia, budynek, otoczenie budynku).
- Muzeum Archeologiczne w Krakowie dokonało modernizacji własnej siedziby.
- Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie realizuje projekt modernizacji Ratusza (główna ekspozycja muzeum) oraz remont kapitalny budynku przy ulicy Krakowskiej 46.
- Jedynie Instytut Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II w Krakowie oraz Małopolski Instytut Kultury w Krakowie nie przeprowadzają tego typu inwestycji infrastrukturalnych. Pierwszy korzysta z siedziby w Centrum Jana Pawła II „Nie Lękajcie Się” a drugi wynajmuje biuro od prywatnego właściciela.
Praktycznie wszystkie instytucje przeprowadzają remonty, rewitalizują i modernizują swoje siedziby, jak również budują nowe przestrzenie kultury. Cel tych działań jest jasny i praktyczny. Ale warto zaznaczyć, że poprzez te inwestycje (a szczególnie poprzez te poszerzające „bazę” dla działań kulturalnych) powstaje coraz bardziej rozbudowany system instytucjonalny, który z jednej strony wymaga wyższych nakładów na utrzymanie tej infrastruktury (ogrzanie, sprzątanie, amortyzacja, itp.), a z drugiej strony wymusza poszerzanie programu merytorycznego (czyli znów będą to wyższe nakłady na działania kulturalne).
Warto wskazać na trzy procesy, które wiążą się z rozbudową infrastruktury:
- po pierwsze zmienia się formuła finansowania instytucji kultury przez organizatora (instytucje te są w coraz mniejszym stopniu finansowane z dotacji podmiotowej). Więcej instytucji ma do podziału coraz mniej pieniędzy przy wyższych kosztach stałych (utrzymanie nowej infrastruktury kosztuje).
- po drugie instytucje rozbudowujące infrastrukturę z programu MRPO jednocześnie korzystają z tego funduszu w zakresie realizacji projektów merytorycznych. Powstał więc system finansowania działań, który po 2013 może się załamać (w ramach nowego budżetu priorytety finansowania mogą ulec zmianie).
- po trzecie instytucje kultury z rozbudowaną infrastrukturą poszukują intensywnie szans rozwoju programu merytorycznego (a więc: poszukują podatkowych źródeł finansowania przedsięwzięć, poszukują partnerów do współpracy – i co najistotniejsze – walczą o uwagę uczestników kultury w sytuacji coraz większego nasycenia rynku przez konkurencyjne propozycje).
Sytuacja jest coraz bardziej napięta (instytucje muszą znaleźć więcej środków na koszty stałe) ale i bardziej „innowacyjna” (pieniądze z grantów można otrzymać na działania nowatorskie i innowacyjne). Rozbudowa infrastruktury kultury może więc stać się kosztownym stygmatem lub szansą na rozwój sektora kultury. Moment przesilenia się zbliża, ponieważ po woli inwestycje będę się kończyły, a na wokandzie znajdzie się problem, jak nowa infrastruktura jest wykorzystywana i jak (mówiąc nowym żargonem animatora kultury) sprzyja rozwojowi kapitału społecznego i kulturowego społeczności Małopolski?