Wraz z końcem roku cykl Cicerone doczekał się swojego finału. W gościnnych przestrzeniach Willi Decjusza spotkaliśmy się tym razem z Léontine Meijer van Mensch, dyrektorką programową Muzeum Żydowskiego w Berlinie. Muzeum przechodzi obecnie reorganizację. W ciągu najbliższych lat zostanie przebudowana wystawa główna. Początek tych zmian to czas na refleksję, ponowne przyjrzenie się roli instytucji i aktualnym trendom w muzealnictwie. Podczas wykładu i warsztatów Léontine Meijer van Mensch dzieliła się z nami wypracowanymi na potrzeby Muzeum Żydowskiego założeniami w zakresie nowego kształtu muzeum. Dyskusja toczyła się wokół zasadniczych dla nowej koncepcji muzeum zagadnień:

• istotności (relewancji),
• włączania (inkluzywności),
• współuczestnictwa (partycypacji).

W świetle tych założeń postuluje się, by muzeum, realizując swoją misję, było jednocześnie relewantne (wciąż szukamy polskiego odpowiednika tego terminu) w otaczającym je świecie i pozwalało go lepiej rozumieć, by było otwarte na potrzeby szerokiej grupy odbiorców i uwzględniało ich punkt widzenia oraz by włączało swoich odbiorców do współtworzenia treści i ich interpretacji.

Jak przekonaliśmy się podczas dyskusji, takie podejście stawia wysokie wymagania przed muzeum, niesie też pewne ryzyka. Z jednej strony każe na nowo przemyśleć działania i program muzeum, stawiając na równi działalność badawczą i udostępnianie zbiorów, które w tym ujęciu odbywa się w myśl założeń interpretacji dziedzictwa. Z drugiej strony stawia przed muzeum nowe zadania – ma ono stawać się miejscem dyskusji o aktualnych problemach, wchodzić w dialog z odbiorcami, wykorzystywać energię toczących się wokół zmian i samo je kształtować. Jak pogodzić takie podejście z tradycyjną orientacją na zbiory? Czy nie grozi ono utratą tożsamości organizacyjnej? Jak dalece muzeum może angażować się w aktualne problemy i zjawiska i jak pogodzić z tym zorientowaną na historię działalność badawczą? Dyskusja zainicjowana podczas grudniowego spotkania wykracza poza ramy pojedynczego warsztatu, jednak pozwoliła nam dotknąć toczącego się obecnie sporu o rolę muzeum i stojące przed nim wyzwania. W ten sposób zakończenie cyklu Cicerone w 2017 roku powiązało dominującą podczas poprzednich spotkań tematykę interpretacji dziedzictwa z zagadnieniami muzeologicznymi.

Piotr Idziak