Projekt miejski

Alternatif Turistik

31 maja 2010 r., godz. 18.00

Projekt ”ALTERNATIF TURISTIK”, który został zorganizowany w maju i kwietniu 2009 r. przez CSW KRONIKA w Bytomiu, stanowił zakładające partycypację odbiorców, interdyscyplinarne przedsięwzięcie składające się z książki „Indunature”, wystawy, wycieczek, spotkań, koncertów, warsztatów, pikników, wypożyczalni rowerów, bezproduktywnego (?) krążenia po miejscach zapomnianych, lenistwa…

Nacisk położony został na stworzenie nowej, równoległej mapy Śląska, wykorzystującej miejsca na co dzień niezauważane, tropiącej postindustrialną architekturę oraz jej „cichych” użytkowników, a także próbę ponownego zastosowania m.in. land-artowych koncepcji Roberta Smithsona na terytorium zastanym. Oglądanie wymagało podróży po całym Górnym Śląsku. Twórców przedsięwzięcia nie trzeba było długo namawiać do działania. Od kilku lat zajmują się oni czynnie „alternatywną turystyką”, przede wszystkim za sprawą Marcina Dosia, którego książka „Indunature”, będąca swoistego rodzaju wizualną książką przygodową, stała się centralnym punktem projektu.
„ALTERNATIF TURISTIK” po instytucjonalnym okresie działania w Kronice zaczął żyć własnym życiem, przedłużony m.in. dźwiękowym projektem „Drogi bez skrótów, i będzie kontynuowany na bliżej jeszcze niesprecyzowanych, luźnych zasadach.
„ALTERNATIF TURISTIK” rozpoczął zarazem długofalowy, multidyscyplinarny program „Made in Bytom” (architektura, sztuki wizualne, muzyka, moda, sporty ekstremalne, chill-out) oswajający alternatywny styl życia, strategie kulturowe dla miasta oraz kształtowanie nowej i odważnej wizji tożsamościowej Bytomia. W planach Kroniki są m. in.: plaża, gazeta, blog, pole namiotowe, lofty, postindustrialny hostel…

O projekcie „Alternatif Turistik”, który został przeprowadzony w maju i kwietniu 2009 r. na Górnym Śląsku przez CSW Kronika, oraz o innych projektach Kroniki w przestrzeni miejskiej opowie Stanisław Ruksza. Spotkanie poprowadzą Marta KudelskaTomasz Lelek.

Stanisław Ruksza
– historyk sztuki, kurator wystaw. Dyrektor programowy CSW Kronika w Bytomiu. Autor wielu tekstów o sztuce współczesnej. Współkoordynator Klubu Krytyki Politycznej na Śląsku. Ostanio m.in. rezydent apexart w Nowym Jorku.

 
Śmiało dla dzieci! Sztuka placów zabaw

19 maja 2010 r., godz. 18.15

Biblioteka Sztuki zaprasza na spotkanie z krakowską architektką krajobrazu, założycielką projektowo-edukacyjnej pracowni k Anną Komorowską.

Czy plac zabaw może zaskakiwać? Czy jesteśmy skazani na sztampowe, zunifikowane w formie i kolorystyce rozwiązania proponowane przez komercyjnych dostawców placów zabaw „w pudełku”? Czy w Polsce możliwa jest współpraca architektów, artystów i dzieci?

Porozmawiamy o potrzebie oryginalnego wzornictwa placów zabaw. Postaramy się pokazać, że place zabaw mogą stanowić unikatowe medium artystycznego wyrazu –przedstawimy projekty i realizacje odważne, niebanalne, a przy tym wciąż bezpieczne. Podejmiemy dyskusję nad tym, jakie konkretnie podjąć działania, aby w Krakowie, w niedalekiej przyszłości takie place rzeczywiście powstały.

Pragniemy obudzić społeczną potrzebę podjęcia inicjatywy łączącej w przestrzeni publicznej sztukę i zabawę, inicjatywy indywidualnego i kolektywnego działania architektów i artystów – bezpośrednio w tkance miasta, na rzecz placów zabaw-małej architektury.

Spotkanie poprowadzi Emilia Osińska.

Odbyły się:

Nie ma demokracji bez informacji

27 kwietnia 2010 r.,  godz. 18.00

Biblioteka Sztuki Małopolskiego Instytutu Kultury, w ramach cyklu „Projekt Miejski”, zaprasza na spotkanie pt. „Nie ma demokracji bez informacji”. O pierwszym w Polsce sondażu deliberatywnym, oraz o szansach zastosowania tej metody w Krakowie, opowie Maria Rogaczewska z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, współtwórczyni Projektu Społecznego 2012.

Sondaż deliberatywny jest jednym z narzędzi pozwalających obywatelom na bezpośredni udział w podejmowaniu istotnych decyzji dotyczących życia publicznego. Ma on tę przewagę nad, na przykład, tradycyjnym ankietowaniem, że umożliwia uczestnikom konsultacji społecznych w pełni odpowiedzialny i przemyślany udział w procesie decyzyjnym władz. Przemyślany – ponieważ zaproszeni do debaty otrzymują wcześniej pakiet rzetelnie opracowanych danych dotyczących problemu oraz merytoryczne wsparcie ekspertów. Losowy dobór uczestników sondażu gwarantuje obiektywność konsultacji.

Autorem metody sondażu deliberatywnego (deliberative polls) jest James Fishkin, amerykański socjolog, kierownik Centrum na Rzecz Deliberatywnej Demokracji przy kalifornijskim Uniwersytecie Stanforda.

Zastosowanie tego rodzaju konsultacji społecznych na polskim gruncie zawdzięczamy Projektowi Społecznemu 2012 – inicjatywie pracowników i studentów Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, którzy jesienią ubiegłego roku przeprowadzili w Poznaniu pierwszy w Polsce sondaż deliberatywny, dotyczący zagospodarowania stadionu „Lecha” w Poznaniu. Także w Krakowie planowane są konsultacje społeczne przy użyciu metody deliberatywnej, związane z tworzonym przez Miasto Kraków projektem zagospodarowania obrzeży krakowskich Błoń.


Dworzec Towarowy w Krakowie – czy między torami może powstać centrum kreatywności?

25 marca 2010 r., godz. 18:00

Biblioteka Sztuki zaprasza na spotkanie z Agnieszką Zaborską-JagiełłoMagdaleną Kownacką dotyczące projektu przekształcenia Dworca Towarowego przy ulicy Kamiennej w Krakowie w centrum kreatywności.
 
Dworzec Towarowy w Krakowie jako historyczny zespół budynków z początku XX w., o czytelnym układzie urbanistycznym i wyrazistej architekturze, jest wartościowym zabytkiem budownictwa przemysłowego. To powiązana przestrzennie grupa budynków magazynowych wyodrębniona z krajobrazu ze względu na specyficzne rozplanowanie, dobrze zachowaną formę architektoniczną, styl, zastosowane materiały oraz związek z przemysłem kolejowym. Sąsiedztwo fortów oraz Parku Kleparskiego tworzy wraz z dworcem enklawę zieleni wśród miejskiej zabudowy.
 
Dworzec Towarowy, jako obszar pokolejowy utracił zdolność do samodzielnego radzenia sobie ze zjawiskami kryzysowymi. Ma jednak ogromny potencjał – lokalizacja, oaza zieleni w centrum miasta, obszerne niewykorzystane przestrzenie. Mógłby się stać rozpoznawalnym elementem urbanistycznym, polepszającym funkcjonalność miasta oraz istotnym punktem na kulturalnej, rekreacyjnej i turystycznej mapie Krakowa.

Indywidualność, niepowtarzalna atmosfera, kontrastowość to główne cechy, które przyczyniły się do powstania projektu rewitalizacji terenów DT, które, mimo że położone w centrum miasta i oglądane przez przybywających i opuszczających Kraków z okien pociągu, pozostają zaniedbane i zapomniane, poza świadomością mieszkańców.
 
 
Wykład połączony z multimedialną prezentacją koncepcyjnego projektu rewitalizacji Dworca Towarowego w Krakowie na Centrum Kreatywnego Spędzania Czasu „między torami”. 
 
Agnieszka Zaborska-Jagiełło
, doktorantka na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, autorka projektu „między torami”. Zajmuje się zintegrowaną rewitalizacją obiektów poprzemysłowych na potrzeby kultury, sztuki i kreatywności. Wraz z mężem, designerem Jakubem Jagiełło, założyła grupę projektową „zurribanda”.

Magdalena Kownacka
, historyczka sztuki, kuratorka, współzałożycielka Fundacji F.A.I.T. Galeria Fundacji F.A.I.T. działała na terenie Dworca Towarowego na ulicy Kamiennej od października 2005 do stycznia 2007 roku.

Tirana i Physis: miasto jako przedmiot i materialna całość.

21 stycznia 2010 r., godz. 18.00

Zapraszamy na spotkanie z Joanną Kusiak, odywające się w cyklu Projekt Miejski.

Miasto to nie tylko byt społeczny i komunikacyjna sieć przepływów. Miasto jest też przedmiotem, który – jak jabłko albo krzesło – można obejrzeć ze wszystkich stron. Miasto, wbrew tezom o fragmentaryzacji, jest pewną materialną całością, złożoną z ulic, domów, murów, nawierzchni. Miasto ma ciało, które – choć ma zatarte granice – daje się wyodrębnić od innych ciał.

Projekt badawczy Physis City Tirana stawia pytanie o materialną całość miasta. W marcu 2009 grupa sześciu osób przeszła WSZYSTKIMI materialnie istniejącymi ulicami Tirany (z których ok. 60% nie istnieje oficjalnie), wielorako je dokumentując, badając zależności pomiędzy częściami i całością oraz to, jak polityczna przeszłość miasta (komunizm, anarchia, wojna domowa i agresywny kapitalizm) odbiły się na jego materialnej strukturze. Jak śmieć, opuszczony bunkier, pustostan i nielegalna willa grają strukturze całości? Co powstaje najpierw: budynek czy ulica? Jak i na ile ciało miasta determinuje jego wieloraką tożsamość?

Wykład połączony z multimedialną prezentacją projektu.

Joanna Kusiak, doktorantka w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, absolwentka kolegium MISH UW i Uniwersytetu Humboldtów w Berlinie. Zajmuje się filozofią i socjologią miasta oraz przemianami miast w Europie Środkowo-Wschodniej. Współtwórczyni Stowarzyszenia DuoPolis. Mieszka w Warszawie i Berlinie.

Konsultacje: prawdy i mity

7 grudnia 2009 r., godz. 18.00

Zapraszamy do udziału w debacie organizowanej we współpracy z Obywatelskim Forum Demokratycznym w ramach akcji „Masz głos, masz wybór”.

Będziemy rozmawiać o prowadzonych w Krakowie konsultacjach społecznych; zostaną przedstawione dotychczasowe doświadczenia ze spotkań dotyczących budowy linii Szybkiego Tramwaju na Kampus UJ/Ruczaj.

W trakcie debaty będą Państwo mieli możliwość nie tylko wysłuchania opinii dotyczących tej problematyki, ale przede wszystkim zgłoszenia dobrych i złych praktyk, które mieli Państwo okazję zaobserwować w trakcie poprzednich konsultacji.
 
Do dyskusji panelowej zaprosiliśmy przedstawicieli Zarządu Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie, Rady Dzielnicy VIII, programu „Autoportret. Debaty”, Stowarzyszenia Przestrzeń Ludzie Miasto oraz projektanta PxM Projekt Południe.

Liczymy na Państwa wkład w dyskusję.
 
Serdecznie zapraszamy!

Śmierć miasta: upadek przestrzeni publicznych

3 grudnia 2009 r., godz. 18:00

Spotkanie z Krzysztofem Nawratkiem, który opowie o zaniku przestrzeni dla Obywateli we współczesnych miastach oraz o narzędziach jej odnowy. Prowadzenie spotkania: Tomasz Lelek.

„To, co widzimy w naszych miastach, to nie są przestrzenie publiczne. Już dawno przestały nimi być. […] Przestrzenie, które zwykliśmy uważać za publiczne, są w istocie albo przestrzeniami tworzącymi infrastrukturę komunikacyjną – zarówno dla transportu pieszego, jak i kołowego – albo przedpolem dla funkcji komercyjnych, albo – w najlepszym razie – fragmentem systemu przewietrzania miasta bądź też elementem jego ekosystemu. […] Mamy jakieś relikty w postaci rynków w centrach historycznych miast, parków czy skwerów, ale to są nieznaczące pozostałości po dawnych, dobrych (?) czasach. […] We współczesnych miastach nie ma już przestrzeni dla Obywateli. Przestrzenie publiczne przestały istnieć. Są jedynie przestrzenie dla użytkowników i dla konsumentów.”

Krzysztof Nawratek – architekt, urbanista, absolwent Politechniki Śląskiej w Gliwicach, doktor nauk technicznych (architektura i urbanistyka). Autor książki Miasto jako idea polityczna (Korporacja Ha!art 2008). Wykłada architekturę w School of Architecture, Design and Environment na Uniwersytecie Plymouth. Prowadzi blog przestrzenie i ciała.

Blog Krzysztofa Nawratka

Starsze panie po zmroku i inne wskaźniki

26 listopada 2009, godz. 18.00

„Trudno zaprojektować przestrzeń, która nie przyciągnie ludzi. Zadziwiające, jak często się to udaje.” – powiada William H. White, jeden z duchowych ojców Project for Public Spaces, amerykańskiego stowarzyszenia, którego misją jest tworzenie i zachowanie przestrzeni publicznych służących społecznościom. Przez 30 lat swojej działalności stowarzyszenie wypracowało cały zestaw metod pomagających mieszkańcom i architektom tworzyć wizje dobrych, przyjaznych ludziom miejsc. Ponieważ bez dobrej wizji nie ma dobrego projektu, PPS zachęca architektów i inwestorów, by tworzyli raczej Miejsca niż projekty.

26 listopada 2009 r. o godzinie 18.00, w Bibliotece Sztuki dr Tomasz Jeleński – architekt, wykładowca i popularyzator metody – opowie o działaniach PPS. Jest on także tłumaczem polskiego wydania podręcznika kreowania udanych przestrzeni publicznych pod tytułem Jak przetworzyć Miejsce. Anna Miodyńska, realizująca program „Autoportret. Debaty”, opowie o swoich projektach zainspirowanych ideą PPS. Przedstawi również tytułowe starsze panie, występujące po zmroku w dość nietypowych rolach…

Miejskie technologie partycypacji

15 października 2009, godz. 18.00

czyli o metodach dialogu władz miasta z mieszkańcami i przykładach włączania ich w proces tworzenia przestrzeni.

Zapraszamy na spotkanie z Joanną Erbel, organizowane w ramach działań Projektu Miejskiego.

Czy nie zostaliśmy zepchnięci do roli biernych obserwatorów wypełniających tylko scenografię miasta (z jego kolejnymi wizytówkami, salonami i reprezentacyjnymi placami), którym odebrano prawo do współtworzenia otaczającej przestrzeni? Wyobraźmy sobie miasto starające się zainteresować nas, mieszkańców, powstającymi planami zagospodarowania i programami rewitalizacji. Miasto, w którym lokalne społeczności aktywnie uczestniczą w procesie decyzyjnym i urzeczywistniają swoje pomysły.

Przykłady miast, w których dialog społeczny buduje społeczeństwo obywatelskie przybliży nam Joanna Erbel – socjolożka, fotografka, feministka, ekolożka i działaczka miejska. Jedna z założycielek Stowarzyszenia DuoPolis działającego na rzecz zbliżenia Warszawy i Berlina oraz aktywizującego obywateli do kreowania przestrzeni miejskiej. Członkini zespołu Krytyki Politycznej. Autorka cyklów fotografii o życiu miasta i jego mieszkańcach. Prowadząca forum Kongresu Kultury Polskiej na temat: „Projekty kulturalne i artystyczne w przestrzeni publicznej”. W Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego pisze doktorat o przemianach przestrzeni postsocjalistycznych.
Spotkanie poprowadzi Tomasz Lelek.

Spotkanie współorganizuje Fundacja SPLOT

Artykuł, który stał się inspiracją do zorganizowania spotkania


Projekt Miejski jest zakrojonym na szeroką skalę działaniem o charakterze społeczno-artystycznym. Ma za zadanie uwrażliwić mieszkańców polskich miast na problematykę przestrzeni publicznej jako pola wypowiedzi artystycznej. Chce odkryć na co dzień niedostępne i zapomniane elementy struktury miejskiej, wprowadzając je na nowo do obiegu dzięki społeczno-artystycznej aktywności. Celem projektu jest ożywienie dyskusji o zagospodarowaniu przestrzennym, ale także skoordynowanie działań różnych podmiotów (stowarzyszeń, fundacji, urzędów) – zwłaszcza w takich miastach jak Kraków, uważany za niezwykły pod względem urbanistyczno-architektonicznym.
Projekt współtworzą: Fundacja Wschód Sztuki, Krytyka Polityczna, Fundacja Splot i Małopolski Instytut Kultury.

Wyobraźmy sobie, że miasto to wieloelementowa układanka – olbrzymia struktura obejmująca place, dzielnice, ciągi komunikacyjne i centra handlowe; miejsca legendarne i naznaczone traumą, popularne i zapomniane. Wszystko to składa się na obszar coraz trudniejszy do ogarnięcia, dynamicznie rozwijający się organizm, w którym wspólnie egzystują setki tysięcy osób.

W miarę obcowania z miastem przestajemy zwracać uwagę na terytoria opuszczone, zaniedbane czy niedopasowane. Chadzając wytyczonymi ścieżkami, zapominamy o wielu częściach układanki. Stopniowo oswajając się z otoczeniem, przestajemy zauważać to, co przy bliższym spotkaniu mogłoby się okazać ciekawe. Miasto staje się dla nas przyjmowaną bezrefleksyjnie, przejrzystą pozbawioną pęknięć strukturą.

Miasto to również przestrzeń publiczna, w której na różne sposoby ujawniają się potrzeby mieszkańców. Każda, także mniejszościowa grupa ma prawo do dyskusji na miejskiej agorze. Ta gwarancja demokracji w przestrzeni publicznej – obecność płaszczyzny, na której każdy może się wypowiedzieć – jest warunkiem demokracji w ogóle.

Projekt miejski jest zakrojonym na szeroką skalę działaniem o charakterze społeczno-artystycznym. Składa się z trzech elementów:

  • teorii – edukacja i dyskusja: wykłady, warsztaty, wystawy i publikacje na temat kształtowania przestrzeni publicznej (prezentacja różnych modeli jej kształtowania, ocena realizacji powstałych w polskich miastach);
  • interwencji – wprowadzanie sztuki do miejsc wykluczonych, otwieranie nowych pól dla działalności artystycznej, odzyskiwanie przestrzeni postindustrialnych;
  • debaty – uczestnictwo w konsultacjach wokół planów zagospodarowania przestrzennego, działania na rzecz zwiększenia wpływu społeczności lokalnych na decyzje podejmowane przez urzędy, umożliwienie każdej zainteresowanej stronie zabrania głosu, zapobieganie powstawaniu „czarnych punktów” (miejsc, które zostały ukształtowane bez dialogu społecznego).

Projekt ma za zadanie uwrażliwić mieszkańców polskich miast na problematykę przestrzeni publicznej jako pola dla wypowiedzi artystycznej. Chcemy odkryć na co dzień niedostępne i zapomniane elementy struktury miejskiej, wprowadzając je na nowo do obiegu dzięki społeczno-artystycznej aktywności.

Celem naszego projektu jest nie tylko ożywienie dyskusji o zagospodarowaniu przestrzennym, ale także skoordynowanie działań różnych podmiotów (stowarzyszeń, fundacji, urzędów) – zwłaszcza w takich miastach jak Kraków, który jest uważany za niezwykły pod względem urbanistyczno-architektonicznym.

Chcemy, aby ta dyskusja stopniowo obejmowała coraz szersze kręgi społeczeństwa. By przerodziła się w bogaty program edukacyjny dla mieszkańców, a poprzez akcje artystyczne ożywiające terytorium miast obfitowała w długofalowe skutki.

Korzystając z teorii, tłumaczymy, czym jest miasto.

Ożywiamy strukturę miasta, ingerując w terytoria zaniedbane.

Tworzymy płaszczyznę do publicznej debaty, której skutkiem będzie faktyczny wpływ na plany zagospodarowania przestrzeni publicznej.

Fundacja Wschód Sztuki
Krytyka Polityczna
Małopolski Instytut Kultury
Fundacja Splot

Blog Projektu Miejskiego