Prezentujemy Państwu scenariusz publikacji opracowywanej w ramach projektu „Biblioteki w społeczeństwie wiedzy – strategie dla przyszłości”. Publikacja zostanie wydana w kwietniu 2011 roku. Publikacja będzie miała charakter podręcznika i będzie dotyczyła zarządzania instytucją kultury. Jej głównym obszarem tematycznym będzie zarządzanie programem wspierania rozwoju kultury w regionie. Dlatego głównym odbiorcą książki chcemy uczynić regionalne (i ponad lokalne) instytucje kultury, które niezależnie od własnego modelu instytucji (muzeum, teatr, centrum kultury, biblioteka) działają na rzecz rozwoju kultury (wspomagając rozwój badaniami, strategiami, szkoleniem i konsultingiem, inicjując sieci i partnerstwa, inkubując nowe przedsięwzięcia, wspierając inne podmioty i aktorów kultury w regionie).
Publikacja nosi na razie roboczy tytuł „Zarządzanie strategiczne (regionalną) instytucją kultury”.
Główny Cel Podręcznika
Głównym celem podręcznika jest wskazanie i analiza najważniejszych wyzwań i barier związanych z zarządzaniem strategicznym regionalną instytucją kultury w kontekście realizowania programu wspierania rozwoju kultury w regionie. Zarządzanie strategiczne wiąże się z dwoma głównymi obszarami:
- zarządzaniem procesami wewnętrznymi w instytucji (jak uczynić z niej sprawną, skuteczną i efektywną „przestrzeń” realizacji zaprogramowanych celów wspierania rozwoju kultury),
- zarządzaniem relacjami z otoczeniem – środowiskiem oddziaływania instytucji (co i jak czynić, aby wspomagać rozwój sektora kultury w regionie).
Pragniemy, aby ten podręcznik mógł służyć jako pomoc menadżerom instytucji kultury w zarządzaniu tymi dwoma obszarami. Z uwagi na własną tradycję i historię, a także z powodu realizowanego programu, regionalne instytucje kultury mogą się od siebie bardzo różnić, np. pod względem stosowanych metodologii pracy oraz obszarów kultury, na których działają. Taka różnorodność organizacji wymaga:
- tworzenia rozwiązań systemowych (na poziomie państwa i regionu), w ramach których, regionalne instytucje kultury będą mogły współdziałać i posiadać własne obszary odpowiedzialności,
- tworzenia partnerstw i sieci współpracy, w ramach których będzie możliwa koordynacja (wertykalna i horyzontalna) działań związanych z rozwojem sektora kultury,
- organizacji pracy w ramach nowoczesnych systemów zarządzania regionalnego.
Chcemy, aby ten podręcznik wskazał potencjał regionalnych instytucji kultury do współtworzenia takiego systemu rozwoju kultury.
Struktura Podręcznika
Podręcznik ma skupiać się na kwestiach organizacyjnych, związanych z budowaniem merytorycznego programu instytucji oraz zarządzaniem instytucją kultury. Poniżej zamieszamy spis rozdziałów (tytuły robocze). Każdy rozdział będzie opracowany przez jednego autora. Zostanie opracowana również ścieżka wiodąca w postaci wstępu oraz tekstu towarzyszącego poszczególnym artykułom.
Rozdziały
- Wstęp: Regionalna Instytucja Kultury jako instytucja wsparcia rozwoju kultury
- Rozwój lokalny jako koncepcja „operacyjna” związana z realizowaniem polityk kultury
- Współczesne społeczeństwo pluralistyczne; nowe modele uczestnictwa w kulturze
- Planowanie pracy instytucji, poszukiwanie obszarów działań i możliwości oddziaływania na zmianę w regionie
- Modele regionalnych instytucji kultury
- Zarządzanie zmianą w instytucji
- Lider i menadżer. Rola w instytucji kultury
- Dialog strategiczny w zespole i z interesariuszami instytucji kultury
- Powoływanie i zarządzanie programami rozwoju sektora kultury
- Czym są polityki kulturalne. Poziom europejski, narodowy i regionalny
- Etyka pracy w instytucji kultury
- Zarządzanie finansami instytucji kultury
Czy obecnie istnieją regionalne instytucje wsparcia rozwoju kultury?
Polskie regiony posiadają liczne instytucje kultury: instytucje sztuki, muzea, centra kultury, biblioteki i inne. Obecnie trudno ocenić, gdzie znajdują się „puste miejsca” w systemie zarządzania kulturą na poziomie regionalnym ponieważ brakuje kooperacji i wymiany informacji oraz nie ma możliwości oceny efektów „systemu”. Nie wiadomo w jakim stopniu instytucje te działają lokalnie lub skupiają się na własnym rozwoju, a w jakim stopniu działają na rzecz innych podmiotów i aktorów kultury w regionie. Nie wiadomo też w jakim zakresie powinny pełnić taką funkcję. Chcielibyśmy tym podręcznikiem pokazać, że istnieje wspólny regionalnym instytucjom obszar działalności (związany z rozwojem sektora kultury) oraz że regionalne instytucje kultury mogą być ważnym partnerem dla innych organizacji wspierania rozwoju kultury na poziomie lokalnym, regionalnym, narodowym i europejskim.