W artykule „Sektor kultury. Ujęcie instytucjonalne i znaczenie gospodarcze” została podjęta próba nakreślenia obrazu instytucjonalnego sektora kultury oraz jego znaczenia gospodarczego. Aby uzupełnić ten obraz, można wskazać, jakie programy i narzędzia posiada Samorząd Województwa Małopolskiego, których celem jest wspieranie rozwoju sektora kultury.
Na poniższym schemacie zostały uporządkowane programy i schematy działań samorządu, które funkcjonują obecnie. Sektor kultury został ujęty funkcjonalnie, nie są to więc wyłącznie działania Departamentu Edukacji, Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Działania te można podzielić na szereg podtypów:
- udzielanie grantów i dotacji rozwojowych,
- marketing i promocja,
- wielowymiarowe programy rozwojowe i projekty systemowe,
- prowadzenie konsultacji i debat (stałe platformy współpracy),
- tworzenie wielostronnych umów o współpracy,
- realizacja programów usług publicznych w obszarze kultury (regionalne instytucje kultury).
Ich porządek wyznaczają strategiczne dokumenty takie jak: Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego, Program Strategiczny Dziedzictwo Kultury i Przemysły Czasu Wolnego, Narodowa Strategia Rozwoju Kultury, Małopolski Regionalny Program Operacyjny, Wieloletni Regionalny Program Inwestycyjny. W tym roku planuje się powołanie Małopolskiej Rady Kultury, która stanie się organem doradczym dla samorządu regionalnego.
Przemysły kultury (kreatywne)
Departament Edukacji, Kultury i Dziedzictwa Narodowego uruchomił projekt Przemysły Kreatywne, który jest zalążkiem stałego programu wsparcia dla przedsiębiorstw sektora kultury. Priorytetem jest rozwój działalności filmowej, temu służy powołany wspólnie z Gminą Kraków Regionalny Fundusz Filmowy w Krakowie. Kolejne inicjatywy mogą być opracowane w oparciu o współpracę z Małopolskim Centrum Przedsiębiorczości, Małopolską Agencją Rozwoju Regionalnego, Krakowskim Parkiem Technologicznym. Niezwykle istotna będzie współpraca z uczelniami wyższymi, w ramach których działają placówki badawcze oraz inkubatory przedsiębiorczości. Ważnym partnerem rozwoju są też klastry sektora kultury takie jak: Europejskie Centrum Gier, Klaster Multimediów i Przemysłów Informatycznych, Klaster Poligraficzny Instytutu Transferu Technologii Poligraficznych, Krakowska Strefa Dizajnu. Finansowanie działań rozwojowych zapewniają: Małopolski Regionalny Program Operacyjny oraz Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka.
Wsparcie rozwoju III sektora
Od wielu lat Departament Edukacji, Kultury i Dziedzictwa Narodowego prowadzi konkurs grantowy dla organizacji pozarządowych pod nazwą Mecenat Małopolski. Samorząd regionalny jest również sygnatariuszem Małopolskiego Paktu na Rzecz Ekonomii Społecznej, który stanowi podstawę do działań rozwojowych w zakresie ekonomii społecznej. Współpraca samorządu z III sektorem odbywa się na podstawie rokrocznie opracowywanego Programu współpracy z organizacjami pozarządowymi (konsultacje i uzgodnienia odbywają się w ramach Małopolskiej Rady Pożytku Publicznego oraz Małopolskiego Forum Organizacji Pozarządowych). Finansowanie działań rozwojowych zapewniają: Program Operacyjny Kapitał Ludzki oraz Program Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Współpraca z samorządami lokalnymi i rozwój samorządowych instytucji kultury
Samorząd Województwa Małopolskiego pełni rolę organizatora dla 23 regionalnych instytucji kultury. Obecnie priorytetem jest rozwój ich infrastruktury, spójnego programu usług publicznych w obszarze kultury oraz funkcji turystycznych. Samorząd w oparciu o wieloletnie umowy współpracy z lokalnymi samorządami z Małopolski dotuje szereg innych gminnych instytucji kultury, a w 2011 roku uruchomił program Małopolska Biblioteka Plus. Instytucje kultury korzystają z Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego oraz Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Samorząd może współpracować z Forum Kraków (w zakresie rozwoju domów kultury), MISTIĄ (w którym funkcjonuje Samorządowe Forum Kultury), Instytutem Spraw Publicznych UJ w zakresie rozwoju zarządzania publicznego, Wojewódzką Biblioteką Publiczną, która jest liderem sieci publicznych bibliotek w regionie. Ważne będą również działania uzgadniające regionalną strategię rozwoju z lokalnymi strategiami rozwoju sektora kultury.
Rozwój przemysłów czasu wolnego
Departament Promocji i Turystyki prowadzi program dotacyjny Małopolska Gościnna Dla rozwoju turystyki blisko współpracuje z Małopolską Organizacją Turystyczną. Przykładem ostatnio wdrożonego projektu systemowego może być Małopolski System Informacji Turystycznej. Kolejnym ważnym programem jest rozwój regionalnych szlaków kulturowych ze Szlakiem Architektury Drewnianej oraz Trasą UNESCO na czele. Finansowanie działań rozwojowych zapewniają: Małopolski Regionalny Program Operacyjny, Program rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Program Europejskiej Współpracy Terytorialnej (transgraniczne projekty ze Słowacją).
Ochrona dziedzictwa i krajobrazu kulturowego
Departament Edukacji, Kultury i Dziedzictwa Narodowego dofinansowuje prace konserwatorskie prowadzone w małopolskich zabytkach, a wspólnie w Wojewódzkim Urzędem Pracy prowadzi program Konserwator. Najważniejszymi partnerami mogą być Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków oraz Narodowy Instytut Dziedzictwa – oddział w Krakowie. Środki finansowe pochodzą z Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego oraz Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Czy można wskazać, że jakichś działań brakuje? Z pewnością jednego: w Małopolsce nie ma instytucji na wzór Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska (w regionie jest wiele cennych obszarów przyrodniczych, jednocześnie jest to region z bardzo dużą antropopresją turystyczną i infrastrukturalną).
Ujęcie zaproponowane w tym artykule nie jest z pewnością wyczerpujące. Działań prorozwojowych Samorządu Województwa Małopolskiego może być znacznie więcej. W tak krótkiej formie bardzo trudno jest „zintegrować” całość tematu. Należy też zastrzec, że samorząd regionalny jest jednym z wielu podmiotów wspierających rozwój sektora kultury. Miasto Kraków dysponuje zbliżonymi środkami finansowymi, pozostałe 182 gminy również działają. Sektor kultury integruje się sam tworząc porozumienia, sieci współpracy, programy rozwoju. W regionie obecne są podmioty działające z ramienia państwa oraz ogólnokrajowe programy takie jak np. Program Rozwoju Bibliotek, a „projektów systemowych” zrealizowanych w ramach funduszy europejskich nie da się dokładnie policzyć.