W Małopolsce znajduje się sześć parków narodowych (dwa mają charakter transgraniczny i posiadają swoje odpowiedniki po stronie słowackiej, a jeden jest położony zarówno w Małopolsce jaki na Podkarpaciu) oraz jedenaście parków krajobrazowych. Pięć małopolskich parków narodowych stanowi ważną część systemu ochrony przyrody Karpat (więcej: artykuł System ochrony przyrody w Karpatach ze szczególnym uwzględnieniem parków narodowych w Rocznikach Bieszczadzkich). Parki narodowe i krajobrazowe należy rozpatrywać nie tylko jako instytucje ochrony przyrody, ale również jako:
- instytucje kultury,
- instytucje ochrony dziedzictwa i krajobrazu kulturowego,
- ośrodki edukacji i nauki,
- operatorów turystyki kulturowej i przyrodniczej.
Ich obecność i działalność przekłada się na liczbę turystów i rozwój przemysłów czasu wolnego. Prowadzą muzea i wydawnictwa (szczególnie polecamy ostatnio wydaną przez Tatrzański Park Narodowy książeczkę dla dzieci pt. Potwór), zajmują się edukacją kulturalną w zakresie ekologii, przyrody, ochrony środowiska, na swoim obszarze chronią zabytki oraz dziedzictwo kulturowe (można powiedzieć, że dziś są to ostanie w Polsce ostoje „czystego i niezaśmieconego krajobrazu”).
Tworząc definicje lub projektując rozwój sektora kultury, należy te instytucje potraktować bardzo poważnie, jako partnerów i część systemu usług publicznych w obszarze kultury. Tym bardziej że parki narodowe od początku tego roku funkcjonują w zmienionej strukturze organizacyjnej i mogą w większym zakresie współpracować z partnerami lokalnymi oraz regionalnymi. Z kolei parki krajobrazowe w Małopolsce, po połączeniu w jedną jednostkę organizacyjną i przejście pod zarząd Urzędu Marszałkowskiego również posiadają większy potencjał w obszarze zrównoważonego rozwoju.
[field name=multimedia] Foto: Jacek Lisowski (na fotografii Polana Podskały w Gorczańskim Parku Narodowym)
W wymiarze regionalnym niezwykle istotna jest współpraca w obszarze rozwoju zrównoważonej turystyki – kwalifikowanej turystyki przyrodniczej oraz turystyki kulturowej (potencjał Małopolski i szerzej Karpat jest w tym zakresie olbrzymi i wciąż niewykorzystany). W wymiarze wizerunkowym i markowym ochrona przyrody w Małopolsce jest istotna z powodu wybranego kierunku rozwoju gospodarki (biotechnologia, informatyka, jakość i konkurencyjność produktów, kształtowanie i ochrona środowiska w kontekście zrównoważonego rozwoju, nanotechnologia, nowe technologie w medycynie oraz odnawialne źródła energii). Istotnym wyzwaniem jest również lepsza działalność sieci Natura 2000, szczególnie w zakresie efektywnej ochrony przyrody oraz komunikacji społecznej. Cele te można osiągnąć między innymi poprzez lepszy marketing korzyści wynikających z ochrony przyrody i krajobrazu. To ważne zadanie dla sektora kultury.
Lektura: Turystyka i ekologia, nr 22, 2010
[field name=multimedia2]