Skansen w Wygiełzowie to muzeum na wolnym powietrzu umiejscowione nieopodal Krakowa. Dogodne położenie, bogate zbiory etnograficzne oraz kompleksowo zaplanowana i zagospodarowana przestrzeń sprawiają, że miejsce to jest popularnym celem weekendowych wycieczek mieszkańców Małopolski i Śląska.
By lepiej wykorzystać ten potencjał, a zarazem – zgodnie z misją instytucji – promować i zachowywać dziedzictwo kulturowe regionu, pracownicy muzeum i zespół Dynamiki Ekspozycji opracowali plan rozwoju dla skansenu.
Skupiliśmy się zarówno na zarządzaniu miejscem, czyli organizacji pracy i komunikacji w zespole, jak i na udostępnianiu, czyli interpretacji dziedzictwa, wydarzeniach i ofercie edukacyjnej.
Pracowaliśmy warsztatowo, wykorzystując narzędzia planowania strategicznego i myślenia projektowego. Na wstępie przeanalizowaliśmy główne atuty i problemy muzeum, określając w ten sposób potencjalne obszary rozwoju. Na plan pierwszy wysunęły się zagadnienia dotyczące komunikacji z publicznością. W celu opracowania nowego wizerunku i przekazu skansenu postawiliśmy sobie następujące pytania:
- Jaka jest najważniejsza treść, którą skansen w Wygiełzowie ma do przekazania?
- Co sprawia, że to miejsce jest wyjątkowe i cieszy się tak dużą popularnością?
- Jak poprawić jakość oferty i trafić do nowych odbiorców?
Odpowiedzi szukaliśmy, starając się zidentyfikować główne tematy działalności skansenu. Posłużyliśmy się przy tym metodą interpretacyjną, w świetle której temat to główna myśl stojąca za komunikatem miejsca. Temat ten można zdefiniować poprzez dokończenie zdania: „Chcemy, żeby nasi odbiorcy zapamiętali przede wszystkim, że…”.
Za kluczowy uznaliśmy temat krakowiaków zachodnich – zachodniomałopolskiej grupy etnograficznej, której kultura rozwijała się w dorzeczu Wisły. Zagadnienie to okazało się szczególnie interesujące ze względu na wpływ, jaki kultura krakowiaków zachodnich miała na kształtowanie się polskiej kultury narodowej. Emblematyczny wizerunek polskiego stroju ludowego powstał właśnie w oparciu o strój krakowiaków zachodnich – to właśnie im zawdzięczamy charakterystyczne czerwone korale w stroju kobiecym czy czapkę z pawim piórem w stroju męskim.
Jak to się stało, że wizerunek grupy etnograficznej z okolic Krakowa przyczynił się do ukształtowania wizualnej wyobraźni zbiorowej Polaków? Dlaczego potrzebujemy wspólnych symboli do tworzenia tożsamości? Jakie znaczenie ma dzisiaj „strój krakowski” dla kultury narodowej? Wspólnie z pracownikami muzeum analizowaliśmy te zagadnienia i zastanawialiśmy się, jak zaprosić do udziału w tej refleksji publiczność w ramach nowych wystaw, ścieżek zwiedzania, wydarzeń i programów edukacyjnych. Efektem naszych prac jest raport, który pomoże muzeum w podjęciu dalszych działań na rzecz rozwoju i poprawy jakości udostępniania.
Dziękujemy zespołowi skansenu za zaangażowanie i wspólną inspirującą pracę!